Slachtoffer-en-de-Rechtspraak

pagina 175
Zoals hiervoor reeds opgemerkt moet de rechter bij de oplegging
van de schadevergoedingsmaatregel – met uitzondering
van minderjarige verdachten en bij rechtspersonen – bevelen dat
bij niet-betaling een door hem te bepalen aantal dagen vervangende
hechtenis zal worden toegepast. Tijdens de parlementaire
behandeling is onderkend dat bij een verdachte die geen dan
wel een zeer beperkte draagkracht heeft, oplegging van de
schadevergoedingsmaatregel er feitelijk toe zal leiden dat reeds
op voorhand vaststaat dat vervangende hechtenis zal worden
toegepast, waarbij de vraag rijst of dit niet in strijd is met het
niet-punitieve karakter van de maatregel. De minister heeft in dit
verband opgemerkt dat er zeer uitzonderlijke omstandigheden
kunnen zijn die maken dat de rechter afziet van het opleggen
van de schadevergoedingsmaatregel.
Zeer uitzonderlijke
omstandigheden
kunnen leiden tot
afzien van schadevergoedingsmaatregel
Volgens de Hoge Raad kan van zo’n omstandigheid sprake zijn
wanneer op voorhand vaststaat dat het opleggen van de maatregel
zal leiden tot het in de toekomst toepassen van vervangende
hechtenis. 245 Omdat sinds 2011 artikel 561 lid 4 Sv (oud)
is geschrapt waarin werd bepaald dat de betaling moest zijn voldaan
binnen twee jaar en drie maanden nadat het vonnis voor
tenuitvoerlegging vatbaar was geworden, zou ten onrechte het
idee kunnen ontstaan dat de situatie als hiervoor geschetst zich
niet meer voor zal doen. De Aanwijzing executie 246 schrijft het
CJIB echter voor dat in beginsel geen betalingsregelingen worden
getroffen. Slechts onder bijzondere omstandigheden kan
het CJIB hiertoe overgaan waarbij het uitgangspunt is dat betaling
binnen 12 maanden dient plaats te vinden. Deze termijn
kan, wederom onder bijzondere omstandigheden, worden verlengd
tot 36 maanden en in (nog) uitzonderlijke gevallen langer
zijn. 247 Het CJIB stelt zich op het standpunt dat volledige betaling,
ondanks afschaffing van de termijn van twee jaar en drie
maanden, binnen niet al te lange tijd dient te geschieden. 248
Desondanks kan het Openbaar Ministerie betaling in termijnen
toestaan (artikel 561 lid 3 Sv).
245 Hoge Raad 16 juni 2009, ECLI:NL:HR:2009:BI 1812.
246 Aanwijzing executie (2013A003, Stcrt. 2013, 5107).
247 Zie over deze materie uitgebreid Maatregel of dubbele bestraffing?,
An Klaasse en Sjoerd van Berge Henegouwen, Proces 2012 (91) 5, p. 340 e.v.
248 Rechtbank ’s-Gravenhage 15 juli 2011, ECLI:NL:RBDHA:2011:BR 4869.