Duurzame inzetbaarheid van de oudere werknemer - Handreiking ...

5 Meetinstrumenten van duurzame inzetbaarheid
5.1 Inleiding
Het doel van dit hoofdstuk is het maken van een inventarisatie van beschikbare instrumenten om duurzame
inzetbaarheid te meten die, zoals blijkt uit de uitkomsten van de expertmeeting, veldraadpleging en onze
(empirische) literatuurstudie, een (bewezen) toegevoegde waarde hebben voor oudere werknemers. Het overzicht
dat hier gegeven wordt omvat zowel psychometrisch gevalideerde instrumenten alsook niet-gevalideerde ‘tools’
en ‘checklisten’ die in de praktijk van het bedrijfsleven worden ingezet in het kader van HR beleid. Met
psychometrisch gevalideerde instrumenten doelen we op instrumenten waarbij de betrouwbaarheid en validiteit
zijn onderzocht. Hierbij wordt een Cronbach’s alfa ≥ 0.7 als betrouwbaar gezien (Van den Brink & Mellenbergh,
2003).
In sectie 5.2 wordt een samenvatting gegeven van dit hoofdstuk. Daarna wordt in sectie 5.3 nader ingegaan op de
bekendheid van de experts met de meetinstrumenten. In sectie 5.4 wordt besproken wat de professionals
daadwerkelijk aan meetinstrumenten inzetten in hun beroepspraktijk. Sectie 5.5 behandelt de meetinstrumenten
die gevonden werden in de Nederlandse grijze literatuur. Daarna zal in sectie 5.6 ingegaan worden op de
meetinstrumenten die gevonden zijn in de (inter)nationale wetenschappelijke literatuur. Tot slot wordt in sectie
5.7 de conclusie van deze inventarisatie van meetinstrumenten besproken.
5.2 Samenvatting
Uit het onderzoek dat gericht was op een inventarisatie van meetinstrumenten blijkt dat er veel verschillende
meningen bestaan bij de verschillende partijen. Zo worden er instrumenten ontwikkeld en gevalideerd in de
wetenschap die niet gebruikt worden in de praktijk, en andersom. Er is één meetinstrument dat zowel in de
expertmeeting, veldraadpleging, grijze literatuur als de wetenschappelijke literatuur genoemd werd, en ook
daadwerkelijk wordt ingezet in zowel de wetenschap als de praktijk, de ‘Work Ability Index’ (WAI). Een
kanttekening die hierbij moet worden gemaakt is het feit dat uit de veldraadpleging wel ook melding werd
gemaakt van een instrument voor bevlogenheid (UBES) en van een instrument voor het meten van
loopbaanpotentieel (LPM), maar dat de gesprekspartners niet bekend waren met de officiële naamgeving. Vanuit
het feit dat zowel de UBES (Schaufeli & Bakker, 2003) als de LPM (Van der Heijde & Van der Heijden, 2006)
veelvuldig in de praktijk worden ingezet alsook uitgebreid wetenschappelijk gevalideerd zijn, zijn deze
instrumenten ook in onze inventarisatie opgenomen.
Van de negen meetinstrumenten die in de grijze literatuur worden besproken blijkt er slechts één
meetinstrument, namelijk de WAI, te zijn getest op zowel de betrouwbaarheid als validiteit. In de
wetenschappelijke literatuur worden tien meetinstrumenten besproken, waarvan voor acht instrumenten geldt
dat ze een goede betrouwbaarheid en validiteit kennen. Echter, met uitzondering van de WAI, geldt voor deze
instrumenten dat een grootschalige toepassing in de praktijk (nog) niet aan de orde is, aldus naar inzicht van de
deelnemers aan de expertmeeting en de veldraadpleging. Opvallend is dat in de wetenschap louter gebruik wordt
gemaakt van vragenlijsten, terwijl in de beroepspraktijk zowel fysieke metingen als vragenlijsten worden ingezet.
Concluderend blijkt uit dit onderzoek dat er nog weinig afstemming bestaat tussen wetenschap en praktijk, en
dat het inzetten van wetenschappelijk gevalideerde instrumenten nog geen alom gebezigde activiteit is.
5.3 Resultaten expertmeeting
Als meetinstrumenten van duurzame inzetbaarheid op het niveau van de individuele werknemer noemen de
experts:
De Duurzame InzetbaarheidsIndeX (DIX), welke ontwikkeld is als onderdeel van het Nationaal
Inzetbaarheidsplan (TNO, 2010).
De Loopbaanspiegel, die is ontwikkeld in opdracht van de FNV (Bossink, 2011).
De Work Ability Index (Ilmarinen e.a., 1999).
120