Duurzame inzetbaarheid van de oudere werknemer - Handreiking ...

Op organisatieniveau geldt dat goede arbeidsomstandigheden positief samenhangen met het kunnen doorwerken
tot 65 jaar (AWVN, 2011). Een niet onaanzienlijk deel van de ouderen zegt gevoelig te zijn voor een persoonlijk
verzoek van de leidinggevende om nog een (beperkte) tijd te willen doorgaan (Cuelenaere & Chotkowski, 2008;
Hidding, 2004). Men koppelt dit aan het gevoel gewaardeerd te worden en respect te krijgen. Een minder zware
dan wel minder verantwoordelijke functie die bijvoorbeeld in deeltijd is te vervullen biedt meer ruimte voor de
eigen (levens)wensen (Hidding, 2004).
Op macro-economisch gebied wordt genoemd dat ontziemaatregelen gericht op minder uren werken (Cuelenaere
& Chotkowski, 2008; Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, 2007) samenhangen met een
hogere motivatie om door te werken tot het 65 e levensjaar en een bijdrage kunnen leveren aan het voorkomen
van vroegtijdige uitstroom uit arbeid (AWVN, 2011). Afwezigheid van een CAO wordt genoemd als een
determinant die positief samenhangt met de motivatie om door te werken tot het 65 e levensjaar (Ybema e.a.,
2009). In het rapport wordt als reden voor dit opvallende resultaat genoemd dat wellicht financiële overwegingen
ten grondslag liggen aan deze wens om langer door te willen werken en gelden voor werknemers zonder CAO
minder aantrekkelijke regelingen die eerder stoppen met werken bevorderen dan voor werknemers met een CAO
(Ybema e.a., 2009).
De sector waarin men werkt is ook een determinant voor doorwerken tot 65 jaar. In de bouwnijverheid,
industriële beroepen en horeca is de kans kleiner dat men kan doorwerken tot 65 jaar, terwijl in de financiële en
zakelijke dienstverlening deze kans groter is (AWVN, 2011; Ybema e.a., 2009). Werknemers in een klein bedrijf
willen vaker doorwerken dan werknemers in een (middel)groot bedrijf (AWVN, 2011). Beroepen in de
hulpverlening en in het onderwijs hangen negatief samen met kunnen doorwerken tot het 65 e levensjaar (Ybema
e.a., 2009).
Doorwerken na het 65 e levensjaar (kunnen en willen)
Drie rapporten beschrijven determinanten in samenhang met doorwerken na het 65 e levensjaar (AWVN, 2011; De
Zwart e.a., 2006; Ybema e.a., 2009). De Zwart en collega’s (2006) richt zich hierbij zowel op kunnen als willen
doorwerken, AWVN (2011) en Ybema en collega’s (2009) beschrijven determinanten in samenhang met willen
doorwerken na het 65 e levensjaar. De resultaten van de drie studies zijn gebaseerd op secundaire analyses
uitgevoerd op bestaande databestanden (CBS, NEA, WEA) en literatuurstudies van Nederlandse rapporten (onder
andere van de SER en het CPB).
Ten aanzien van persoonskenmerken worden geslacht, burgerlijke staat, opleidingsniveau, etniciteit en gezondheid
gevonden als determinanten die samenhangen met doorwerken na het 65 e levensjaar. De financiële situatie wordt
niet als reden gevonden om door te werken na het 65 e levensjaar. Als werkgerelateerde persoonskenmerken
worden ervaringsconcentratie, lage kwalificaties, afname van de motivatie en slinkend netwerk genoemd als
determinanten die negatief samenhangen met doorwerken na het 65 e levensjaar.
Familiekenmerken die worden genoemd zijn sociaal netwerk en zorgtaken.
Werkkenmerken zijn de aard van het dienstverband, arbeidsduur, soort functie, steun van de leidinggevende,
ploegendienst en nachtdiensten, en fysiek en mentaal zwaar werk.
Op organisatieniveau betreft het financiële voordelen voor werkgevers en het HRM/personeelsbeleid en
gezondheidsbeleid gericht op oudere werknemers.
Op macro-economisch niveau betreft het stereotypering van de oudere werknemer, vraag en aanbod op de
arbeidsmarkt, afwezigheid van CAO’s en verschillen tussen sectoren en beroepen.
Ten opzichte van werkenden jonger dan 65 jaar zijn werkende 65-plussers vaker van het mannelijk geslacht
(AWVN, 2011; De Zwart e.a. 2006; Ybema e.a., 2009). Uit het rapport van De Zwart en collega’s (2006) blijkt dat
werkende 65-plussers vaker getrouwd zijn dan de niet-werkende 65-plussers (70% versus 59%). Met name door
mannen wordt aangegeven dat voor hen een jongere partner die nog werkt een reden is om ook te blijven werken
en niet alleen thuis te zitten (De Zwart e.a., 2006). Daarnaast wordt door een aantal werkende 65-plussers met
een niet-werkzame partner thuis aangegeven dat werk ook wordt gezien als een remedie om niet constant ‘elkaar
in de weg te lopen’ (De Zwart e.a., 2006).
36