Duurzame inzetbaarheid van de oudere werknemer - Handreiking ...

werkgever (bijvoorbeeld via op maat gemaakte afspraken tussen werknemer en werkgever). Uit de
verschillende bronnen wordt duidelijk dat de interventies bijna uitsluitend gericht zijn op de werknemer en zijn
of haar werk.
De gevonden interventies in de grijze literatuur zijn ingedeeld in interventies op loopbaanbeleid,
arbeidsomstandighedenbeleid, inclusief gezondheidsbeleid en arbeidsvoorwaardenbeleid. Deze invalshoeken
suggereren werkgerichte interventies, maar het feitelijke aangrijpingspunt blijkt vaak het individu te zijn,
bijvoorbeeld via functioneringsgesprekken, interne mobiliteit, opleiding of trainingen, individuele
ergonomische werkaanpassingen, gezondheidsadvies, financiële bonussen of arbeidsvoorwaarden (zoals
deeltijdpensioen, overbruggingsbanen).
De drie in de wetenschappelijke literatuur gevonden interventies zijn gericht op ‘counseling’, financiële
‘incentives’ en een integrale aanpak met draagvlak in de gehele organisatie voor de interventie. De interventies
zijn voor een groot deel uitgevoerd bij (productie)bedrijven en in de zorgsector. Er zijn relatief weinig
interventies beschreven in sectoren met fysiek meer belastende beroepen en de daaruit voortvloeiende risico’s
voor oudere werknemers met afnemende fysieke reserves, zoals in de bouw- en de horecasector.
Systematisch onderzoek naar de (kosten)effectiviteit van de interventies ontbreekt volledig in de grijze
literatuur. Uit de wetenschappelijke effectstudies blijkt dat alle drie de interventies een positief effect laten
zien op het percentage vroegpensionering. Deze studies hebben echter geen onderzoek gedaan naar het effect
op aan duurzame inzetbaarheid gerelateerde uitkomstmaten als werkvermogen, productiviteit et cetera.
Op basis van de resultaten uit de expertmeeting, veldraadpleging, de grijze literatuur en de
wetenschappelijke literatuur kan geconcludeerd worden dat er nog meer ‘evidence-based’ onderzoek verricht
kan worden naar de diverse type interventies in relatie tot de duurzame inzetbaarheid van oudere
werknemers. Daarnaast worden als belangrijke onderwerpen de noodzaak voor maatwerk, mogelijkheden voor
meer interventies gericht op arbeidsvoorwaarden, meer dialoog tussen werknemer en werkgever en een
integraal levensloopbewust beleid genoemd om de duurzame inzetbaarheid te verhogen.
7.2.4 Samenvattende conclusie meetinstrumenten
Uit de inventarisatie van meetinstrumenten blijkt dat er veel verschillende meetinstrumenten zijn die aspecten
van duurzame inzetbaarheid meten. In de grijze literatuur zijn er negen meetinstrumenten gevonden en in de
wetenschappelijke literatuur zijn er tien meetinstrumenten gevonden. Er is slechts één meetinstrument dat
zowel in de expertmeeting, veldraadpleging, grijze literatuur als de wetenschappelijke literatuur genoemd
werd, en ook daadwerkelijk wordt ingezet in zowel de wetenschap als de praktijk, de ‘Work Ability Index’
(WAI). De overige instrumenten zijn ontwikkeld en gevalideerd in de wetenschap, maar worden niet gebruikt in
de praktijk, en andersom.
Met name bij de meetinstrumenten speelt het feit dat er geen algemeen aanvaarde definitie en model van
duurzame inzetbaarheid bestaat een belangrijke rol. Zonder definitie en conceptueel kader kan een veelheid
aan factoren in relatie worden gebracht met duurzame inzetbaarheid of als ‘proxy’ worden beschouwd. Bij het
ontwikkelen van meetinstrumenten ziet men dan ook aanzetten om tot een model of conceptueel kader te
komen. Een aantal van de in de literatuur beschreven instrumenten gaat uit van een brede, meerdimensionale
operationalisatie van duurzame inzetbaarheid. De gevonden meetinstrumenten richten zich veelal uitsluitend
op persoonsgebonden, met name psychologische, dimensies.
Van de zes meetinstrumenten die op dit moment in de praktijk (grijze literatuur) worden ingezet, blijkt er
slechts over één meetinstrument, namelijk de WAI, in wetenschappelijke publicaties te zijn gerapporteerd
aangaande de betrouwbaarheid en de validiteit. In de wetenschappelijke literatuur worden psychometrische
eigenschappen over acht van de tien meetinstrumenten gerapporteerd. Opvallend is dat in de wetenschap
louter gebruik wordt gemaakt van vragenlijsten, terwijl in de beroepspraktijk zowel fysieke metingen als
vragenlijsten worden ingezet.
Uit dit onderzoek blijkt dat er ten aanzien van meetinstrumenten nog weinig afstemming bestaat tussen
wetenschap en praktijk, en dat het inzetten van wetenschappelijk gevalideerde instrumenten nog weinig
toepassing in de praktijk vindt. Tevens blijkt dat de meetinstrumenten die zijn gevonden vooral aansluiten bij
bestaande meetinstrumenten die aspecten van de huidige gezondheid of het huidig werkvermogen of
142