Duurzame inzetbaarheid van de oudere werknemer - Handreiking ...

3 Determinanten van duurzame inzetbaarheid van oudere werknemers
3.1 Inleiding
Het doel van dit hoofdstuk is het maken van een overzicht over determinanten die samenhangen met duurzame
inzetbaarheid van oudere werknemers.
De determinanten in dit hoofdstuk worden ingedeeld naar persoonskenmerken, familiekenmerken,
werkkenmerken, organisatiekenmerken en macro-economische kenmerken.
Persoonskenmerken worden onderverdeeld in sociodemografische gegevens (onder andere leeftijd, geslacht,
opleiding, inkomen, woongebied, etniciteit), gezondheidskenmerken (ervaren gezondheid, mentale en fysieke
beperkingen, psychosomatische symptomen), psychologische kenmerken (motivatie, attitude, ‘coping’) en
leefstijl kenmerken (zoals roken en bewegen), en werkgerelateerde persoonskenmerken zoals competenties,
vaardigheden, werktevredenheid, werkstijl en werkhouding;
Familiekenmerken betreft informatie over huwelijkse staat, wel/geen werkende partner, inkomen van partner,
de mening en steun van de partner;
Werkkenmerken worden onderverdeeld in: werkinhoud (onder andere hoeveelheid werk, werktempo,
taakeisen, beslis- en regelruimte, taakbeleid), voorwaarden (onder andere werk- en rusttijdenregeling,
loopbaanmogelijkheden), verhoudingen (onder andere verhouding collega’s, stijl van leidinggeven) en
omstandigheden (onder andere het klimaat in de organisatie, fysieke belasting);
Organisatiekenmerken betreft onder andere de grootte en het type bedrijf, beleid en structuur;
Macro-economische determinanten zijn regionale/nationale condities (onder andere wetgeving,
voorzieningen, beleid, economische groei, onzekerheid over macro-economische trends, sociale zekerheid,
inflatie en overheidsbeleid oudere werknemers).
In sectie 3.3 worden de resultaten van de expertmeeting besproken. Daarna wordt in sectie 3.4 nader ingegaan op
de resultaten van de veldraadpleging op het gebied van determinanten van duurzame inzetbaarheid. In sectie 3.5
wordt besproken wat de gevonden determinanten zijn in de grijze literatuur. Sectie 3.6 behandelt de
determinanten die gevonden werden in de wetenschappelijke literatuur. Daarna zal in sectie 3.7 de conclusie van
deze inventarisatie van determinanten worden besproken.
3.2 Samenvatting
Met behulp van informatie van experts, professionals, grijze literatuur en wetenschappelijke literatuur is getracht
een overzicht te verkrijgen van de determinanten die samenhangen met duurzame inzetbaarheid.
In deze samenvatting wordt een korte weergave van de belangrijkste bevindingen per informatiebron gegeven.
In de expertmeeting worden vanuit sociaalgeneeskundig, arbeidspsychologisch, bedrijfskundig en juridisch
perspectief determinanten genoemd die samenhangen met duurzame inzetbaarheid van oudere werknemers.
Vanuit sociaalgeneeskundig en arbeidspsychologisch perspectief betreft het met name determinanten op
werknemersniveau (leeftijd, geslacht, opleiding, levensfase, ervaren gezondheid, leefstijl, toekomstperspectief,
werkplezier, persoonlijke ontwikkeling, ervaringsconcentratie), familiekenmerken (vrije tijd, familie, hobby’s) en
een aantal werkkenmerken (fysieke en mentale belasting). Vanuit bedrijfskundig perspectief betreft het
determinanten op werkgeversniveau, te weten werkkenmerken op het terrein van werkverhoudingen (relatie met
leidinggevenden, communicatie, steun, leiderschapsstijl), werkinhoud (gestelde targets) en voorwaarden (ruimte
voor ondersteunende rol). Tevens worden organisatiekenmerken (HRM-beleid, beschikbaarheid HR-instrumenten
alsmede het leerklimaat en het loopbaanmanagement binnen organisaties) genoemd. Vanuit juridisch perspectief
zijn het met name randvoorwaarden op macro-economisch niveau (versobering pensioenregelingen, CAO’s,
financiële regelingen) die van invloed zijn op duurzame inzetbaarheid van oudere werknemers.
In de veldraadpleging zijn door de professionals met name factoren genoemd die zij in de praktijk ervaren als van
invloed zijnde op de inzetbaarheid van ouderen. Vanuit het werknemersperspectief zijn er drie redenen genoemd
waarom werknemers langer willen doorwerken na hun pensioengerechtigde leeftijd, te weten de financiële
20