Burgers en bouwers: één front

Hoofdstuk 5 I Getuigenis
151
Enorme potentie maar trage verandering
Peter Cabus: “Naast bedreigingen zie ik evenwel
vooral een grote potentie en opportuniteiten.
Binnen het bestaande ruimtebeslag is er een
gigantische verbouwingsopdracht als we de doelstellingen
van verdichting en vergroening willen
halen in combinatie met doelstellingen op het
vlak van bijvoorbeeld energie, klimaat, mobiliteit,
demografie, verdere digitalisering, enz. Eerder dan
een stop is er net nood aan grote investeringen om
die doelstellingen te realiseren. Ik verwijs hiervoor
naar een artikel van mei 2018 van de Nederlandse
vereniging Deltametropool met als sprekende titel
‘De grote verbouwing van Nederland’.
De bouwsector zal de komende decennia zeker
nog weten wat te doen en is dan ook een cruciale
partner in het realiseren van al deze doelstellingen.
De ruimtelijke investeringen van burgers,
bedrijven en overheden die elke dag plaatsvinden,
transformeren de ruimte met ongeveer 1 à 2% per
jaar. Dit lijkt weinig, maar 1% verandering per jaar
is ook niet niks. Cumulatief betekent dit dat in de
vooropgezette periode ongeveer 40 tot 100% van
de ruimte (kan) word(en) getransformeerd. Maar
dit vraagt wel een volgehouden inspanning in de
‘juiste richting’.”
Naast de reeds gekende uitdagingen signaleert
Peter Cabus over die lange periode ook nieuwe
ontwikkelingen waarvan de impact op het ruimtegebruik
nog ongekend is. Hij denkt hierbij onder
andere aan technologische innovaties (zoals
3D printing en drones) en ontwikkelingen in de
deeleconomie (zoals ‘mobilty as a service’ en zelfrijdende
auto’s).
Peter Cabus: “Burgers zijn zich bewust van de
noodzakelijke verandering, maar zijn nog verder te
overtuigen. Alles staat of valt met een grote betrokkenheid
van de maatschappelijke stakeholders en
de burgers. Dit is ook logisch. De burger wil een
comfortabele leefwereld met een woonomgeving
die gezond en rustig is, die veiligheid en privacy
biedt, waar diensten comfortabel en vlot bereikbaar
zijn, waar hij ruimte heeft om zijn leven uit
te bouwen. Tegelijkertijd willen we een omgeving
die biodivers is, die het ecosysteem in stand houdt
en die de klimaatverandering aankan. Uit vroeger
maar ook recenter onderzoek blijkt dat de burger
in het algemeen een eerder conservatieve houding
heeft rond ruimte en wonen. Een eigen tuin blijkt
nog steeds de droom te zijn van het grootste deel
van de bevolking. Een meer diverse woontypologie
van dichter bij elkaar wonen en samenleven in
collectieve ruimtes is dus niet zo evident. De burger
moet kunnen ervaren en zien dat dit mogelijk
is. Samen hierover proefprojecten uitbouwen is
dus de boodschap. Dat is een serieuze uitdaging
en doet zich voor in een context waar burgers en
belanghebbenden steeds mondiger worden. “
Kwaliteitsvolle verdichting en ontpitting
Meer uitdagingen realiseren op dezelfde of minder
ruimte en tegelijkertijd de kwaliteit van de (woon)
omgeving verhogen vraagt volgens Peter Cabus
een programma van ruimtelijke transformatie dat
focust op een verhoging van het ruimtelijk rendement,
gekoppeld aan verluwen en ontsnipperen
van groenblauwe structuren. De ontpitting waaraan
groenblauwe structuren van kleine en grote schaal
worden gekoppeld, is daarbij even essentieel als
het verhogen van de woondichtheid en het beter
verweven van activiteiten.
Peter Cabus: “Niets doen zal uiteindelijk meer
kosten dan een actief beleid voeren. Maar ook dan
kost koken geld. In een context waar de overheid
reeds jaren aan het bezuinigen is, betekent dit
dat naast overheidsmiddelen ook alle burgers en
actoren van de (bouw)sector en ruimtelijke investeerders
moeten worden betrokken. De Vlaamse
regering heeft op 20 juli samen met het beleidsplan
het instrumentendecreet goedgekeurd. Dat
decreet biedt nieuwe perspectieven, onder andere
wanneer voorheen bebouwbare gronden omwille
van de nieuwe beleidskeuzes dit niet meer zijn.
Omgekeerd kunnen op goedgelegen plekken
meer mogelijkheden worden gecreëerd. Daarnaast
zouden ook andere aspecten ondersteund kunnen
worden, zoals gemeenten die mikken op een sterker
open ruimte beleid.”
Peter Cabus besluit dat een ruimtelijk investering
een investering voor de lange termijn is. Het is
voor de gehele maatschappij van belang om op
de juiste plek de juiste keuzes te maken gezien die
lange termijn impact. Een verhoging van het ruimtelijk
rendement, gekoppeld aan bereikbaarheid en
voorzieningen, zoals vooropgesteld in het beleidsplan,
zal ongetwijfeld helpen om beter en slimmer
ruimtegebruik te realiseren. Deze trend is (gelukkig
maar) al 20 jaar bezig, als gevolg van een objectieve
alliantie tussen bouw(promotoren) en ruimtelijke
doelstellingen. Het is immers in beider belang om
(ruimtelijke) rendementsdoelstellingen te halen
binnen een model van circulaire stedenbouw. De
grote verbouwing van Vlaanderen is alvast ingezet.
Visierapport 2018