Burgers en bouwers: één front

Hoofdstuk 3 I Getuigenis
87
> > Diversiteit in de
basisschoool van de Rabotwijk
te Gent (ill. AV Image)
Die vloeien voort uit de toenemende druk op de
Brusselse, Antwerpse en Gentse woonmarkten. Op
die manier zijn bijvoorbeeld verhuisbewegingen
ontstaan van Brussel naar Vilvoorde, Aalst en Ronse
en van Antwerpen naar Boom en Temse.”
Woononderzoek nog grotendeels
kleurenblind
Welk is de impact van deze tendensen op het
woon- en vastgoedbeleid? Daarover bestaat weinig
duidelijkheid omdat het woononderzoek in
Vlaanderen nog grotendeels ‘kleurenblind’ is: het
vertrekt van de gemiddelde bevolkingscijfers en
heeft onvoldoende kennis van verschillen tussen
en binnen groepen. Dirk Geldof: “Bij sommige
groepen merken we een groter aantal personen per
huishouden, zoals bij Turken en Marokkanen, en
meer huishoudens waarbij twee of zelfs drie generaties
samenleven onder één dak. Gezinnen met
een migratie-achtergrond huren vaker, maar er
bestaan zeer sterke verschillen tussen de groepen.
Zo zijn meer gezinnen van Turkse origine eigenaar.”
Er bestaan verschillen tussen autochtonen en mensen
van andere origine, maar ook verschillen naar
land van herkomst en verblijfsduur. Dirk Geldof:
“De sociaal-economische verschillen nemen nog
toe. We vinden mensen met een migratie-achtergrond
op alle sporten van de maatschappelijk
ladder. Er groeit in de meeste gemeenschappen
een opkomende middenklasse van mensen met
voldoende inkomen uit arbeid, zelfstandige activiteiten
of vastgoed. Hun woonpaden gaan steeds
sterker gelijken op die van de Vlamingen. Tegelijk
bestaat er een onaanvaardbaar hoog armoederisico
bij migranten. Dat zorgt niet alleen voor een
groeiende diversiteit tussen groepen en gemeenschappen,
maar tegelijk voor een groeiende diversiteit
binnen groepen en gemeenschappen.”
Aankomstwijken als
emancipatiemachines
Nieuwe migranten en erkende vluchtelingen vestigen
zich in de eerste plaats in de steden en meer
bepaald in zogenaamde ‘aankomstwijken’. Het gaat
vaak om dichtbebouwde wijken waar vele huizen
tot kamers zijn omgebouwd, met fenomenen zoals
overbewoning en onderverhuring. Deze densiteit
wordt nog versterkt door de aanwezigheid van niet
ingeschreven inwoners. Tegelijk zijn het transitiewijken
met een hoge verhuismobiliteit, zowel binnen
de wijk als naar andere wijken in de stad of naar
andere gemeenten. Dirk Geldof: “De uitdaging
bestaat er in deze wijken te laten functioneren als
emancipatiemachines. De woonsituatie moet de
bewoners kansen geven om op te klimmen op de
sociale ladder. Het Urban Land Institute, een internationale
organisatie van vastgoedprofessionelen,
pleitte in dit verband voor innovatieve woningtypes
die goedkoop, maar tegelijk leefbaar en voldoende
flexibel zijn waardoor wonen een grotere rol kan
spelen in het integratieproces.”
Superdiverse stedelijke buurten kennen een veel
intenser gebruik van de publieke en semi-publieke
ruimten zoals straten, pleinen, parken, ontmoetingslokalen
en bibliotheken. Enerzijds speelt hier
een gebrek aan ruimte in en rond de eigen of
gehuurde woning. Anderzijds spelen ook hier culturele
verschillen met een actiever gemeenschapsleven
op de publieke ruimte en een actiever gebruik
ervan als ontmoetingsruimte. Volgens Dirk Geldof
is de uitdaging voor gemeenten en ontwerpers op
dit vlak drieledig: hoe in de dichtbebouwde aankomstwijken
de (semi-)publieke ruimte vergroten,
op welke manier de kwaliteit ervan en haar rol als
ontmoetingsfunctie vergroten en bovendien hoe
die ruimte goed beheren, rekening houdend met
een gelaagd en tegelijk flexibel gebruik.
Visierapport 2018