Naar een visionaire woningbouw

109
SYNTHESE & CONCLUSIES
3.1 Inleiding
Vertrekpunt van de studie
Vlaanderen maakt vandaag een nieuw Beleidsplan Ruimte en
een Woonbeleidsplan. Hierin moeten de lijnen worden uitgezet
voor de komende decennia. Op hetzelfde moment voorspellen
demografische prognoses een toename van het aantal
huishoudens met 13% tussen nu en 2030 en een verdere
toename van het fenomeen van vergrijzing en gezinsverdunning.
Als we veronderstellen dat elk bijkomend huishouden
overeenstemt met één woning – hetgeen een onderschatting
is als we weten dat er vandaag dubbel zoveel woningen
worden gebouwd dan er huishoudens bijkomen – dan betekent
dit een behoefte van 330.000 extra woningen. Zowel de
Vlaamse Bouwmeester als het beleid willen inspelen op deze
wijzigende woonvraag, waarbij de ambitie wordt geformuleerd
om duurzaam om te springen met de steeds schaarser
wordende ruimte, en waarbij er bijzondere aandacht moet
zijn voor kwalitatieve woonomgevingen. Zo komen we tot de
kernvraag van deze studie: hoe en waar moeten we wonen in
het Vlaanderen van de toekomst?
vernieuwing van het wonen in Vlaanderen. Dit innovatietraject
moet concrete antwoorden formuleren op de vraag ‘hoe
we de schaarse ruimte moeten inschakelen om voldoende
woningen te voorzien op maat van iedereen’. Deze studie
beperkt zich dus tot het scherpstellen van de uitdagingen
van het wonen en de definitie van de kansen en opgaven om
een trendbreuk te realiseren in de woonproductie en dus de
verdere verstedelijking van Vlaanderen.
Aanpak
De studie bouwt op vier pijlers: 1) drie externe deskundigen
werden toegevoegd aan het onderzoeksteam dat werd geleid
door de Architecture Workroom Brussels. Zij functioneerden
als klankbord voor de argumenten die werden ontwikkeld. 2)
Er werd beroep gedaan op de bestaande kennis, die hoofdzakelijk
is geconcentreerd binnen het Steunpunt Ruimte en
Wonen. Via twee van de deskundigen werd deze expertise
indirect geïntegreerd in het onderzoek. 3) De studie vertrekt
van de uitdagingen en bekommernissen die op lokaal vlak
leven. Door middel van interviews met verschillende actoren
zijn deze ervaringen opgetekend, naast mekaar gelegd en
geanalyseerd. 4) Tot slot werden er twee workshops georganiseerd
met de actoren van het wonen. In deze workshops
werd gedebatteerd over de argumenten die werden ontwikkeld
door het studieteam en werden nieuwe ideeën op tafel
gelegd. In een tweede fase volgden nog kleinere workshops
met deskundigen in functie van specifieke thema’s zoals
mobiliteit.
Van woontypologie naar
woonproductie
Deze studie moet gesitueerd worden binnen een ruimere context,
die is begonnen bij de campagne ‘Wonen in Meervoud’
uit 2009. Met deze campagne werd geïnvesteerd in kennis
en know-how omtrent kwalitatief verdichten via collectieve
woningbouw. Een prijs, boek en website zetten exemplarische
architectuurprojecten in de kijker. De campagne bevestigde
dat er in Vlaanderen heel wat expertise en know-how
bestaat op vlak van innovatieve architectuurtypologieën.
Maar met deze campagne komt ook een duidelijke contradictie
naar voor. Niettegenstaande kwalitatieve woonomgevingen
een beleidsprioriteit is, staat tegenover deze goede voorbeelden
de realiteit van de generieke woningbouwproductie,
die veraf staat van de kwaliteit van deze unieke voorbeelden.
Dit leidt tot de vaststelling dat een onderzoek naar de uitdagingen
van het wonen niet beperkt kan blijven tot het niveau
van de woningtypologie. De woonproductie in zijn geheel
moet beschouwd worden, en hierop moet ingegrepen worden
om aan deze contradictie te ontsnappen en de beleidsdoelstelling
van kwalitatieve woonomgevingen te realiseren.
Innovatietraject
Het effectief uitwerken van nieuwe woonvormen valt buiten
het bestek van dit document. Deze studie wil het voorbereidend
werk daarvoor leveren en moet dus beschouwd worden
als een eerste stap van een innovatietraject dat inzet op de
WOON­
PRODUCTEN
Verkavelingen
Fermette
Rijwoning
Woontoren
Jumbofermette
…
BELEID
Fig. 3.1 Schema van de mechaniek van de woningbouwproductie.
RSV
Decreet Gronden
Panden beleid
Woonbeleid
Fiscaliteit
…
OPERATIONEEL
KADER
Private markt
Sociale woningbouw
Stadsontwikkelingsbedrijven
…