Naar een visionaire woningbouw
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
78<br />
NAAR EEN VISIONAIRE WONINGBOUW<br />
extremen bevinden zich verschillende gradaties van grijs met<br />
<strong>een</strong> gevarieerde mate van mobiliteitsmatigende potentie.<br />
Zetten we in op <strong>een</strong> duurzaam verplaatsingspatroon, waarbij<br />
werk, voorzieningen en wonen functioneren op basis van<br />
korte verplaatsingsafstanden en bijgevolg op basis van <strong>een</strong><br />
hoog aandeel aan verplaatsingen met openbaar vervoer, fiets<br />
en te voet, dan betekent dit dat vooral de witte en licht grijze<br />
gebieden verder verdicht moeten worden. Dit valt samen<br />
met de dichtbevolkte stedelijke gebieden in en rond grotere<br />
agglomeraties, in het bijzonder in de deelgebieden met <strong>een</strong><br />
goede ontsluiting met openbaar vervoer. Een aantal kleinere<br />
steden scoren minder goed omdat zij <strong>een</strong> te lage tewerkstellingsgraad<br />
kennen of onvoldoende voorzieningen hebben,<br />
waardoor <strong>een</strong> belangrijke mate van woon-werkpendel blijft<br />
bestaan en langere verplaatsingen met de wagen noodzakelijk<br />
blijven voor het gebruik van voorzieningen. Een<br />
belangrijke nuance die Kobe Boussauw wel maakt is dat <strong>een</strong><br />
aangepast ruimtelijk kader wel <strong>een</strong> noodzakelijke, maar g<strong>een</strong><br />
voldoende voorwaarde is voor <strong>een</strong> duurzaam verplaatsingspatroon.<br />
Dit moet gepaard gaan met flankerende regulerende<br />
en financiële maatregelen teneinde het verplaatsingsgedrag<br />
effectief te wijzigen.<br />
Betaalbaarheid<br />
Dit is <strong>een</strong> belangrijk issue dat hoofdzakelijk in stedelijke<br />
gebieden aan de orde is, waar de enorme prijsstijgingen <strong>een</strong><br />
belangrijke drijfveer zijn achter de suburbanisatie. Fig 1.22<br />
toont de gemiddelde woningprijzen voor België. Vooral binnen<br />
het sterk verstedelijkt gebied van de Vlaamse Ruit liggen<br />
de woningprijzen en grondprijzen het hoogst.<br />
Gaan we uit van <strong>een</strong> scenario waarbij suburbanisatie wordt<br />
tegengegaan door de groei zoveel mogelijk te concentreren<br />
in bestaande stedelijke gebieden, dan is het noodzakelijk dat<br />
hier <strong>een</strong> voldoende aanbod aan kwalitatieve en betaalbare<br />
woningen wordt gecreëerd. Het aanbod zal moeten gerealiseerd<br />
worden in de nog leegstaande gebieden in de stad zoals<br />
brownfields, in de 20ste eeuwse gordels waar nog veel bouwmogelijkheden<br />
liggen en door het verouderd woningpatrimonium<br />
van 19de en 20ste eeuwse om te vormen in kwalitatieve<br />
woonomgevingen via <strong>een</strong> grootschalige strategische aanpak.<br />
Energie<br />
Energie kan in zijn verschillende facetten als sturend ingezet<br />
worden. Verschillende gebieden in Vlaanderen hebben<br />
andere potenties voor hernieuwbare energie. Zoals fig 2.15<br />
schetsmatig illustreert kan de potentie voor verschillende<br />
hernieuwbare energiebronnen in kaart gebracht worden. Dit<br />
vertaalt zich vervolgens naar woonomgevingen waarin deze<br />
hernieuwbare energiebronnen dienen geïntegreerd te worden.<br />
Een ander belangrijk energetisch aspect is de afstemming<br />
van energiebronnen op energieconsumptie. Zo kan bijvoorbeeld<br />
de overtollige energie in industriegebieden gebruikt<br />
worden voor woningen. Daarnaast ligt er <strong>een</strong> belangrijke<br />
opgave in collectieve energiesystemen zoals bijvoorbeeld<br />
stadsverwarming of geothermische systemen. Deze hebben<br />
nog niet hun ingang hebben gevonden in het geïndividualiseerde<br />
bouwproces in Vlaanderen.<br />
1 1<br />
2<br />
Fig. 2.15 Schetsmatige illustratie van gebieden die potenties hebben voor waardecreatie<br />
via energiesystemen: getijdenenergie (1), zones voor windenergie (2), biogas, biomassa (3),<br />
geothermie (4), recuperatie van energie uit industrie (5), urban heat effect (6), etc.<br />
6<br />
4<br />
5<br />
3<br />
Synthese: woonomgevingskaart<br />
van Vlaanderen<br />
De synthesekaart (kaart 2.8) integreert de verschillende<br />
woonomgevingskwaliteiten in één kaart. Dit geeft <strong>een</strong><br />
gekleurd beeld van Vlaanderen waarin verschillende types<br />
woonomgevingen kunnen worden onderscheiden. Dit kan<br />
als uitgangspunt dienen voor ontwerpend onderzoek naar<br />
nieuwe woonomgevingen, waarin oplossingen voor de eerder<br />
besproken uitdagingen van het wonen dienen geïntegreerd te<br />
worden (p.27).<br />
Deze kaart geeft aanleiding tot <strong>een</strong> lectuur van Vlaanderen in<br />
onderstaande categorieën van woonomgevingen, waarbinnen<br />
nog verschillende nuances kunnen afgeleid worden (kaart 2.9):<br />
1. Woonomgeving Stadsregionale systemen. De stedelijke<br />
gebieden of stadsregionale systemen komen in deze<br />
kaart duidelijk naar voor door hun hoge concentratie aan<br />
tewerkstelling, industrie en voorzieningen (donkere vlekken).<br />
Voor de 19de eeuwse gordels is de belangrijkste opgave de<br />
strategische aanpak van het verouderde patrimonium aan<br />
rijwoningen. Hierbij dient ingezet te worden op betaalbare<br />
grondgebonden woningen en nieuwe kwalitatieve vormen van<br />
gestapeld wonen. In de 20ste eeuwse gordels van de stadsregio’s<br />
liggen nog aanzienlijke bouwmogelijkheden, waarbij<br />
dient ingezet te worden op verdichting rond <strong>een</strong> duurzame<br />
mobiliteitsarmatuur in combinatie met <strong>een</strong> visie op het landschap<br />
(groen & productief landschap).<br />
2. Woonomgeving Stedelijke as (Antwerpen – Brussel).<br />
Dit is het meest verstedelijkte deel van Vlaanderen, dat<br />
zich ontwikkelt tussen de twee stadsregio’s Antwerpen en<br />
Brussel, tevens de belangrijkste economische polen van het<br />
land. Deze hoge verstedelijkingsgraad betekent <strong>een</strong> hoge<br />
concentratie aan voorzieningen en tewerkstelling in combinatie<br />
met <strong>een</strong> dens vervoersnetwerk. Door de sterke verstedelijkingsdruk<br />
is het vervoersnet verzadigd tijdens de piekuren.<br />
In <strong>een</strong> scenario dat uitgaat van <strong>een</strong> maximale reductie van<br />
mobiliteit, is dit <strong>een</strong> gebied dat prioritair verdicht moet worden.<br />
Dit betekent met<strong>een</strong> ook dat sterk ingezet moet worden<br />
op betaalbaarheid gezien de hoge woning- en grondprijzen<br />
(net zoals in de overige kernstedelijke gebieden trouwens).<br />
Groen en productief landschap zijn versnipperd aanwezig en<br />
vragen <strong>een</strong> ruimtelijke visie die bijdraagt aan de woonomgevingskwaliteit.<br />
Deze as wordt ook gedeeltelijk doorsneden<br />
door effectief overstromingsgebied.<br />
3. Woonomgeving Nevel (Vlaamse ruit en de gordel<br />
Brugge – Roeselaere – Kortrijk). Deze gebieden hangen<br />
vast aan grote en middelgrote kernen en kennen <strong>een</strong> goede<br />
ontsluiting met de trein en de wagen. Dit resulteert in <strong>een</strong><br />
verstedelijkingsdruk die heeft geleid tot <strong>een</strong> mix van eerder<br />
versnipperde groen- en landbouwpercelen met <strong>een</strong> hoge<br />
mate van verlinting. Het voorzieningen- en het tewerkstellingsniveau<br />
zijn eerder matig. Een aantal plekken hebben<br />
voldoende potentieel voor <strong>een</strong> duurzame ontwikkeling, voor<br />
andere gebieden is <strong>een</strong> groeibeperking aangewezen.<br />
4. Woonomgeving Groen karakter (Genk /<br />
Noorderkempen / Leuven – Mechelen). Het betreft de voornamelijk<br />
in het noord-oosten van Vlaanderen gelegen gebieden<br />
met sterke aanwezigheid van grote groene gebieden,<br />
doorspekt door kleinere kernen. Vanuit woonomgevingsperspectief<br />
hebben de groene gebieden <strong>een</strong> sterke recreatieve<br />
waarde. Daar waar waterwegen de ruimte doorsnijden zien<br />
we vaak <strong>een</strong> concentratie van industrie. Grote delen van dit<br />
gebied liggen afgelegen met <strong>een</strong> slechte ontsluiting en <strong>een</strong><br />
beperkte aanwezigheid van tewerkstelling en voorzieningen,<br />
en zijn dus gebieden waar groei beperkt moet worden.<br />
5. Woonomgeving Agrarisch karakter (Ieper / Aalter –<br />
Eeklo / Geraardsbergen / Turnhout / Mol / Zuid-Limburg):