Naar een visionaire woningbouw

112 SYNTHESE & CONCLUSIES
gebouw vanaf 2020, is er een electroshock nodig in de bouwsector.
Ook staan we nog in onze kinderschoenen als het
aankomt op ecologisch materiaalgebruik zoals bijvoorbeeld
het cradle-to-cradle principe. Bij de realisatie van deze
doelstellingen is het wel belangrijk dat er aandacht is voor de
impact op de betaalbaarheid van wonen.
— Mobiliteit. De gespreide verstedelijking van
Vlaanderen was mogelijk door een uitgebreid autonetwerk en
spoorwegnetwerk dat heel Vlaanderen relatief goed bereikbaar
heeft gemaakt. Dit werd geflankeerd door een beleid dat
inzette op goedkope mobiliteit. Zo is pendel gestimuleerd en
zelfs geïnstitutionaliseerd in België. Dit heeft de suburbanisatie
aangemoedigd omdat de druk werd weggenomen om
dicht bij het werk te gaan wonen. Vandaag heeft het wegennet
op belangrijke trajecten zijn maximale capaciteit bereikt
tijdens de piekuren wat aanleiding geeft tot congestie. Vanuit
ecologisch standpunt is het noodzakelijk dat het autogebruik
teruggedrongen wordt. Dit betekent dat er verder ingezet
moet worden op de verschuiving van autogebruik naar
duurzaam openbaar transport samen met een geïntegreerd
ruimtelijk beleid waarin wonen en andere functies worden
gekoppeld aan duurzaam openbaar vervoer.
— Duurzame woonomgevingen. De onderdelen van de
mechaniek lijken soms goed op mekaar afgestemd, maar
afgezien van enkele unieke exemplarische voorbeelden, produceren
ze geen kwalitatieve en duurzame woonomgevingen.
De verappartementisering van dorpskernen of de mutatie van
de verkaveling sluit kwantitatief aan bij de beleidsdoelstellingen
van het RSV, maar de kwaliteit en duurzaamheid van
deze woonomgevingen roept vele vragen op. In andere gevallen
moeten we vaststellen dat de mechaniek van de woonproductie
mank loopt. Een van de aangehaalde voorbeelden
is de grote stock aan oude en laag-kwalitatieve rijwoningen
in de steden. Dit is een structureel probleem waarvoor de
woonproductiemechaniek geen oplossing heeft. Een ander
voorbeeld zijn de bestaande verkavelingswijken en steenwegwoningen
uit de na-oorlogse jaren die minder en minder
aangepast zijn aan de woonbehoeften die evolueren onder
invloed van fenomenen als gezinsverdunning en vergrijzing.
De verouderde stedenbouwkundige regelgeving belemmert
vandaag de aanpassing van deze wijken en de implementatie
van nieuwe woonconcepten. Ook werd er op gewezen
hoe bepaalde ‘marginale woonvormen’ zoals de permanente
bewoning van campings en weekendverblijven als een uiting
kunnen gezien worden van het mank lopen van de woonproductiemechaniek,
waarvan de sociaal minst begoede klassen
het slachtoffer zijn.
3. Zes uitdagingen van het wonen:
Op basis van bestaand onderzoek en de gesprekken met
de lokale actoren werden een aantal uitdagingen binnen
WOON­
PRODUCTEN
BELEID
MAATSCHAPPE LIJKE
UITDAGINGEN
– Betaalbaarheidsprobleem?
– Grondschaarste
– Energiezuinigheid
& duurzaamheidstechnologie
– Mobiliteits uitdaging
– Geen duurzame
woonomgevingen
OPERATIONEEL
KADER
Fig. 3.3 De bestaande mechaniek van de woonproductie heeft geen antwoord op belangrijke
maatschappelijke uitdagingen. Het systeem komt vandaag meer en meer onder druk
te staan.
de bestaande woonproductiemechaniek scherpgesteld.
Verschillende actoren zoeken, al dan niet onafhankelijk van
mekaar, naar antwoorden op deze uitdagingen.
— Het strategisch saneren van het stadsweefsel door
middel van betaalbare grondgebonden woningen en nieuwe
vormen van collectief wonen als antwoord op de suburbanisatie.
— De kwalitatieve transformatie van dorpen op basis van
hun ruimtelijk potentieel en met aangepaste woonvormen als
antwoord op de verappartementisering en ontmanteling van
dorpen.
— De regeneratie van bestaande verkavelingen, die nog
een groot potentieel voor verdichting hebben en waar nieuwe
woonvormen maar moeilijk hun ingang vinden door verouderde
stedenbouwkundige regelgeving.
— Het herdenken van het klassieke verkavelingsmodel
waarbij op duurzame en niet-ruimteverslindende manier met
de beschikbare ruimte voor wonen wordt omgegaan.
— Omgaan met permanente bewoning van campings en
weekendverblijven, dat niet alleen een probleem stelt van
woningkwaliteit, maar ook een belangrijke ruimtelijke impact
heeft.
— Het versterken van de rurale nederzettingenstructuur
als antwoord op de afkalving van de ruimtelijke kwaliteit van
het platteland.
Fig. 3.4 Synthesekaart ‘uitdagingen van het wonen’