Naar een visionaire woningbouw

114
SYNTHESE & CONCLUSIES
Fig. 3.5 Lectuur van de ruimtelijke context op basis van verstedelijkingsprcessen en migratiedynamieken: Stadsregio’s, tussengebied en plattelandsgebied.
gebied heeft het beleid onvoldoende een visie en ontbreekt
het aan een slagkrachtig instrumentarium (zoals wel aanwezig
is in stedelijk gebied).
3. Platteland
Het platteland omvat de grote open gebieden, waar er weinig
of geen verstedelijkingsdruk ligt. Ze situeren zich in de
uithoeken van Vlaanderen, afgelegen van stedelijke kernen,
waardoor ze niet vasthangen aan de stedelijke dynamiek en
infrastructuur. De cartografie toont dat er nog relatief weinig
echt plattelandsgebied overblijft in Vlaanderen. Deze gebieden
hebben een eigen rurale identiteit en staat voor zeer
specifieke uitdagingen.
Deze drie contexten hebben hun eigen uitgesproken karakteristieken.
Echter deze analyse doet geen uitspraak over
woonomgevingskwaliteiten. Hierna wordt dan ook een poging
ondernomen om Vlaanderen in kaart te brengen vanuit zijn
woonomgevingskwaliteiten.
Aanzet voor een duurzame armatuur
vanuit woonomgevingskwaliteiten
Op basis van een selectie van verschillende ruimteclaims
en systemen die sturend zijn voor de woonomgevingskwaliteit
kan een woonomgevingskaart van Vlaanderen worden
samengesteld. Volgende systemen werden in rekening
gebracht: productief landschap (landbouw, groene ruimte
en watersysteem), mobiliteit, tewerkstelling en voorzieningen
en betaalbaarheid. Dit is geen volledige benadering en
zou bijvoorbeeld nog aangevuld kunnen worden met andere
systemen en ruimteclaims zoals bijvoorbeeld energie. Elk van
deze sturende systemen kan als een opgave beschouwd worden,
waarvoor een duurzame visie kan ontwikkeld worden die
al dan niet afwijkt van het trendvolgend denken en waarvoor
dient onderzocht te worden hoe die kan bijdragen aan de
kwaliteit van de woonomgevingen.
Op vlak van landbouw zet het beleid traditioneel in op plattelandsontwikkeling
in de traditionele rurale gebieden, maar
ook binnen stadsregio’s en in het tussengebied kan een visie
ontwikkeld worden op landbouw. Ook voor de groene ruimte
ligt er een opgave hoe deze vanuit een landschappelijke visie
kan verweven worden met de bebouwde ruimte in de stadsregio’s
en het tussengebied. Met de klimaatopwarming zal
het watersysteem aan belang winnen door verdere vernatting
en verdroging en ligt er de opgave onze woonomgevingen
te harmoniseren met dit watersysteem. Het gelijkmatig
gespreid verstedelijkingsmodel heeft zich kunnen enten op
een uitgebreid autonetwerk. Vandaag maken congestie en
milieudruk het noodzakelijk meer in te zetten op duurzaam
collectief transport en integrale visie op ruimtelijke ontwikkeling
en duurzame mobiliteit. Ook wat betreft de ontwikkeling
van voorzieningen en tewerkstelling ligt er een belangrijke
opgave voor ons en stelt zich de vraag waar we deze gaan
inplanten teneinde minder autoverplaatsingen te genereren
en meer duurzaam openbaar vervoer aan te moedigen.
De synthesekaart (fig 3.6) integreert de verschillende woonomgevingskwaliteiten
in één kaart. Dit geeft een gekleurd
beeld van Vlaanderen waarin verschillende types woonomgevingen
kunnen worden onderscheiden:
— Woonomgeving Stadsregionale systemen of de
bestaande stedelijke gebieden die het meest potentieel bieden
op duurzame ontwikkeling door de concentratie van werk
en voorzieningen. Voor de 19de eeuwse gordels is de belangrijkste
opgave de strategische aanpak van het verouderde
patrimonium aan rijwoningen. Hierbij dient ingezet te worden
op betaalbare grondgebonden woningen en nieuwe kwalitatieve
vormen van gestapeld wonen. In de 20ste eeuwse
gordels van de stadsregio’s liggen nog aanzienlijke bouwmogelijkheden,
waarbij dient ingezet te worden op verdichting
rond een duurzame mobiliteitsarmatuur in combinatie met
een visie op het landschap (groen & productief landschap).
— Woonomgeving Stedelijke as (Antwerpen – Brussel).
Dit is het meest verstedelijkte deel van Vlaanderen, dat
zich ontwikkelt tussen de twee stadsregio’s Antwerpen en
Brussel, tevens de belangrijkste economische polen van het
land. Deze hoge verstedelijkingsgraad betekent een hoge
concentratie aan voorzieningen en tewerkstelling in combinatie
met een dens vervoersnetwerk en dus een hoog potentieel
aan duurzame ontwikkeling. Een belangrijke opgave is hier
de verweving van productief landschap en bebouwde ruimte.
— Woonomgeving Nevel (Vlaamse ruit en de gordel
Brugge – Roeselaere – Kortrijk). Deze gebieden hangen
vast aan grote en middelgrote kernen en kennen een goede
ontsluiting met de trein en de wagen. Dit resulteert in een
verstedelijkingsdruk die heeft geleid tot een mix van eerder
versnipperde groen- en landbouwpercelen met een
hoge mate van verlinting. Het voorzieningenniveau en het
tewerkstellingsniveau zijn eerder matig aanwezig. Een aantal
plekken hebben voldoende potentieel voor een duurzame
ontwikkeling, voor andere gebieden is een groeibeperking
aangewezen.
— Woonomgeving Groen karakter (Genk /
Noorderkempen / Leuven – Mechelen). Het betreft de voornamelijk
in het noord-oosten van Vlaanderen gelegen gebieden
met sterke aanwezigheid van grote groene gebieden,
doorspekt door kleinere kernen. Vanuit woonomgevingsperspectief
hebben de groene gebieden een sterke recreatieve
waarde. Grote delen van dit gebied ligt afgelegen met een
slechte ontsluiting en een beperkte aanwezigheid van tewerk-