Naar een visionaire woningbouw

70
NAAR EEN VISIONAIRE WONINGBOUW
een continu geheel met de kernstad en ook functioneel zijn
deze gebieden sterk betrokken op elkaar (werkgelegenheid,
voorzieningen, mobiliteit,…). Niettegenstaande deze continuïteit
vallen belangrijke delen van de 20ste eeuwse gordel
bestuurskundig buiten de stad. Dit is het gevolg van politieke
keuzes ten tijde van de fusies van de gemeenten. Deze administratieve
opdeling is één van de redenen waarom het instrumentarium
en de projectmatige aanpak van de kernsteden
zich moeilijk doorzet in de 20ste eeuwse gordel.
van (de hypothese van) afbakening van stedelijke gebieden,
aangevuld met de studie naar stadsgewesten (Van Hecke
e.a.) en uitgebreid op basis van de continuïteit van de bebouwing.
Omdat de indeling in stedelijke gebieden ook kleine
steden omvat, zijn deze inbegrepen in de categorie van de
stadsregionale schaal. Het spreekt voor zich dat de stadsregionale
schaal voor een grote stad als Antwerpen, Brussel of
Gent van een andere orde is dan deze van kleine steden. 12
“Ook buiten de 19de eeuwse gordel heb je
een stedenbeleid nodig. Het is in dit gebied
dat de toenemende bevolking zal gehuisvest
moeten worden. Nu wordt dit verder
verkaveld en verliest het veel van zijn kwaliteit.
Je hebt voor dit gebied een visie nodig,
om dan instrumenten te kunnen ontwikkelen.”
— Kristiaan Borret, Stadsbouwmeester
Antwerpen
Fig. 2.7 Zoom van de migratiedynamieken. Uit: Ruimte voor wonen. Bron: SumResearch.
Migratie naar de rand
Migratiedynamieken tonen dat op deze 20ste eeuwse gordel
een niet onbelangrijke verstedelijkingsdruk ligt. Een
deel van de suburbanisatie uit de kernstad landt hier.
Tegelijkertijd toont de kaart met de evolutie van het aantal
huishoudens dat er ook plekken in de rand zijn die inwoners
verliezen (donkere vlekken, fig 2.5). We wezen reeds op het
fenomeen van de selectieve stadsvlucht vanuit de steden,
waarbij vooral jonge gezinnen met kinderen wegtrekken
uit de (groot-)stedelijke gebieden. De wens voor een ruimere
woning met tuin is hier een belangrijke drijfveer. Deze
suburbanisatiebeweging wordt wel gecompenseerd door
de instroom van jongvolwassenen tussen 18 en 26 jaar en
buitenlandse immigranten. Dit verklaart hun oververtegenwoordiging
in vergelijking met de rest van Vlaanderen. In veel
gevallen hangt dit samen met de aantrekking van onderwijs,
tewerkstelling of de aantrekkingskracht van de dynamiek van
de stad. Steden zien deze beweging als negatief, omdat de
nieuwkomers minder kapitaalkrachtig zijn dan de vertrekkers.
Deze suburbanisatie tekent zich het sterkst af rond het
Brussels Hoofdstedelijk Gewest, maar vindt ook plaats in
kleinere steden zoals Kortrijk, Genk of Leuven.
Fig. 2.8 Stadsgewesten. Uit: VAN DER HAEGEN, H., VAN HECKE, E., JUCHTMANS,
K., “De stadsgewesten”, In: MÉRENNE-SCHOUMAKER, B., VAN DER HAEGEN, H.,
VAN HECKE, E. EN HALLEUX, J. M., Algemene Volks- en woningtelling, 1 maart 1991,
Verstedelijking, monografie nr. 11A, Nationaal instituut voor de statistiek, Brussel, p. 69-130.
“We merken dat we te maken hebben met een
uitdeinend effect: jongen gezinnen uit Gent
trekken naar de deelgemeenten en de mensen
uit de deelgemeenten trekken naar de buurgemeenten.
Sinds kort heeft er een omslag
plaats gevonden in de relatie tussen kernstad
en periferie. Vandaag wonen er meer mensen
in de deelgemeenten dan in de zone Gent
9000.” — Peter Lacoere, AGSOB Gent
Er kan opgemerkt worden dat de Kuststrook een bijzondere,
lineaire variant is binnen de categorie van de stadsregionale
schaal. Migratiedynamieken wijzen op een toegenomen verhuis
van oudere leeftijdscategorieën naar de kust, waarbij de
tendens waarneembaar is dat mensen al op vroegere leeftijd
de keuze maken aan de kust te gaan wonen. Deze bijzondere
migratiedynamiek – die bijkomende druk genereert op vlak van
zorgvoorzieningen – en specifieke fenomenen als tweede verblijven,
maken van de kust een speciaal geval in Vlaanderen,
dat op vlak van wonen een specifieke aanpak vraagt.
Op kaart 2.1 wordt de stadsregionale schaal van de Vlaamse
steden weergegeven in donker grijs. Hierbij werd vertrokken