Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması, 2008 - Hacettepe Üniversitesi ...

öncelikli iller olarak belirlenen illerin, metropollerdeki gecekondu mahallelerinin, kırsal
yerleşim yerlerinin ve özel risk gruplarının öncelikli olarak ele alındığı çeşitli çocuk sağlığı
programları 1985 yılından beri uygulamaya konulmaktadır. Programlar aşılama, çocuk ishali,
akut solunum yolu hastalıklarına bağlı ölümlerin azaltılması, emzirmenin teşvik edilmesi,
büyümenin izlenmesi, sağlıklı yeterli beslenme, üreme sağlığı, aile planlaması, doğum öncesi
ve doğum sırasında bakım, güvenli annelik ve kadınların eğitilmesi gibi konuları
içermektedir. Ana-çocuk sağlığı ve aile planlaması faaliyetlerini geliştirmeye yönelik bilgi,
eğitim ve iletişim programları da yaygın olarak uygulanmaktadır. Bunlara ek olarak, 2006
yılında Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) tarafından Genel Sağlık Sigortası yasası
çıkarılmış ve 2007 yılında uygulamaya geçilmiştir. Bu yasaya göre tüm 18 yaşın altındaki
kişiler, ailelerinin sosyal güvenliği olup olmamasına bakılmaksızın Genel Sağlık Sigortası
kapsamı altına alınmıştır.
1.10 Türkiye’de Sağlık Hizmetleri Sistemi
Ülke çapında sağlık politikaları geliştirmek, uygulamak ve sağlık hizmetlerini sunmak
resmi olarak Sağlık Bakanlığı’nın görevidir. Sağlık Bakanlığı’nın yanı sıra diğer kamu
kurumları, hükümet dışı kuruluşlar ve özel sektör de çoğunlukla tedaviye yönelik sağlık
hizmetlerinin yürütülmesine katkıda bulunmaktadırlar.
Temel sağlık hizmeti ilkeleri doğrultusunda, ülke çapında koruyucu ve tedaviye
yönelik sağlık hizmeti vermek, temel düzeyde Sağlık Bakanlığı’nın görevidir. Hizmetin
sunulması ve bazı özel programların uygulanması görevi çeşitli Genel Müdürlükler (Temel
Sağlık Hizmetleri, Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması, Sağlık Eğitimi, Tedavi Hizmetleri)
ve çeşitli daire başkanlıkları (Verem, Kanser Kontrol) tarafından paylaşılmaktadır.
İl düzeyinde sağlık hizmetleri Valiliklerin sorumluluğu altında Sağlık Müdürlükleri
tarafından yürütülmektedir. İl Sağlık Müdürü tedaviye yönelik hizmetler yanı sıra tüm temel
sağlık hizmetlerinin sunumundan da sorumludur. Halen uygulanmakta olan Sağlık Ocakları
ve Sağlık Evleri ağı, hizmetlerin ve olanakların köy seviyesine kadar ulaştırılabilmesi
amacıyla çıkarılan “Sağlık Hizmetlerinin Sosyalleştirilmesi Hakkındaki Yasa” temel alınarak
1961 yılında kurulmuştur. Köylerin büyük bir bölümünde sağlık ocağı ya da sağlık evi
bulunmaktadır. Bu birimler, geriye kalan köylerden ulaşımın kolayca sağlanabileceği
uzaklıktaki yerlere kurulmuştur.
Bu yasaya göre sağlık hizmetinin uç birimi 2,500-3,000 kişilik bir nüfusa hizmet veren
ve bir ebenin bulunduğu Sağlık Evidir. Sağlık Ocağı 5,000-10,000 kişilik bir nüfusa hizmet
verir ve personel olarak bir doktor, bir hemşire, bir sağlık memuru, ebeler, çevre sağlığı
teknisyeni, sağlık sekreteri ve bir şoför bulunur. Sağlık Ocakları tam teşekküllü ve çok yönlü
temel sağlık hizmeti sunarlar. Bunlara ek olarak yine koruyucu sağlık hizmeti sunan Anne ve
Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Merkezleri ve Verem Dispanserleri vardır.
Bu sağlık sistemi ağı, temel sağlık hizmetleri, anne ve çocuk sağlığı, aile planlaması
ve halkın sağlık eğitiminden sorumludurlar. Bu sağlık birimleri aynı zamanda sağlık bilgi
sisteminin de başlıca kaynağıdır.
10 | Giriş