Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması, 2008 - Hacettepe Üniversitesi ...

arasında yaşanmaktadır. Evliliğin ilk yıllarında, genel olarak doğurganlık hızı düşme
eğiliminde olmasına karşın, doğurganlığın azalmasına belirgin bir direnç olduğu
görülmektedir. Bunun nedeni, doğurganlık azalmasının temel olarak doğurganlıklarını
ertelemek isteyen ve henüz ideal aile büyüklüğüne ulaşmamış genç çiftler arasında değil,
doğurganlığını sonlandırmak isteyen daha yaşlı kadınlar arasında başlamasıdır.
Tablo 4.5 Evlilik süresine göre doğurganlık
Başından evlilik geçmiş kadınlar için evlilik süresine göre araştırmadan önceki
beş yıllık süreler için doğurganlık hızları, Türkiye 2008
Evlilik süresi
Araştırma tarihinden önceki yıl sayısı
0-4 5-9 10-14 15-19
0-4 260 291 307 316
5-9 143 149 181 193
10-14 80 91 100 133
15-19 40 53 69 [118]
20-24 15 23 [32] [69]
25-29 3 [13] [69]
Not: Yaşa özel doğurganlık hızları 1,000 kadın için verilmiştir. Parantez içindeki
tahminlerde bazı yaşlardaki kadınlar hesaplama dışı kalmaktadır.
4.4 Canlı Doğan ve Yaşayan Çocuk Sayıları
Canlı doğan çocuk sayısı, kadınların bütün hayatları boyunca yaptıkları canlı
doğumların kümülatif toplamından oluşmaktadır ve bu nedenle özellikle de doğurganlığın
düştüğü ülkeler için mevcut doğurganlık düzeyini yansıtmakta sınırlı kalmaktadır. Ayrıca, bu
veri unutma faktörü nedeniyle ortaya çıkacak hatalara maruz kalmaktadır ki bu da genellikle
yaşlı kadınlarda genç kadınlara göre daha fazla rastlanan bir durumur. Ancak, canlı doğan
çocuk sayısına ilişkin bilgiler birçok konuyu açıklamada oldukça yararlıdır. Çocuk sayısı,
ortalama aile büyüklüğünün yaş gruplarına göre nasıl farklılaştığını göstermektedir. Kırklı
yaşlarda hiç canlı çocuk doğurmamış kadınların yüzdesi ise kısırlık veya hiç bir zaman doğum
yapamamış kadınlar için bir göstergedir. Türkiye’de gönüllü olarak çocuk sahibi olmamanın
çok karşılaşılan bir tercih olmadığı düşünüldüğünde, bu durum doğurganlık döneminin
sonunda halen çocuk sahibi olmayan kadınların genellikle kısırlık altında olduğuna işaret
etmektedir. Ortalama canlı doğum sayısı ve yaşayan çocuk sayısındaki farklılıkların
karşılaştırılması, kadınların çocuk doğurduğu dönem boyunca mevcut olan ölümlülük
düzeyinin toplam etkisini yansıtmaktadır.
Tablo 4.6’da tüm kadınların ve evli kadınların canlı doğan ve ortalama yaşayan çocuk
sayısına göre dağılımları verilmektedir. Yaşa göre canlı doğan çocukların dağılımı,
Türkiye’de erken yaşta çocuk doğurmanın yaygın olmadığını göstermektedir: 15-19 yaş
grubundaki kadınların yaklaşık olarak yüzde 96’sı hiç doğum yapmamıştır. Ancak bu oran 25-
29 yaş grubundaki kadınlar için yüzde 33’e, 35 ve üzeri yaştaki kadınlar için yüzde 7’nin
altına düşmektedir. 45-49 yaş grubundaki kadınların sadece yüzde 2’si çocuk sahibi
olmamıştır, bu durum Türkiye’de kadınların neredeyse tamamının çocuk doğurduğunu
göstermektedir. Doğurganlık döneminin sonuna gelmiş kadınların 3.5 çocuğa sahip oldukları
görülmektedir ki bu da toplam doğurganlık hızından yaklaşık olarak 1.5 çocuk daha fazladır.
Doğurganlık | 67