Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması, 2008 - Hacettepe Üniversitesi ...

DOĞURGANLIK 4
İsmet Koç, Pelin Çağatay ve Tuğba Adalı
Bu bölümde, doğurganlık düzeyi ve örüntüsü ile doğurganlıktaki değişim ve
farklılaşmaya ilişkin TNSA-2008’den elde edilen sonuçlar sunulmaktadır. Bu bölümdeki
analizler, araştırma tarihinde 15-49 yaş grubunda olan evlenmiş kadınlarla yapılan
görüşmelerden elde edilen doğum tarihçelerine dayanmaktadır. Bu bilgiyi toplarken
kadınların yaşamları süresince yaptıkları toplam canlı doğum sayısını belirlemek için onlara
bir dizi soru yöneltilmiştir. Her canlı doğum için çocuğun adı, cinsiyeti ve hayatta olup
olmadığına ilişkin bilgiler sorukağıdına kaydedilmiştir. Ölmüş çocuklar için ölüm yaşı bilgisi
toplanmıştır. Doğum tarihçesinden gelen bilgiler, ilk doğumda anne yaşı, doğum aralıkları ve
adölesan doğurganlık gibi faktörler de dahil olmak üzere günümüzdeki doğurganlık ve
tamamlanmış doğurganlık düzeylerinin incelenmesinde kullanılmıştır.
Günümüzdeki doğurganlık düzeyi, konunun nüfus politikaları ve programlarıyla
doğrudan ilgili olması nedeniyle bu rapordaki en önemli başlıklardan birisidir. Bu altbölümde
günümüzdeki doğurganlığa ilişkin yaşa özel doğurganlık hızları, toplam doğurganlık
hızı, genel doğurganlık hızı ve kaba doğum hızını içeren ölçüler sunulmaktadır. Bu hızlar
genel olarak araştırmanın yapıldığı tarihten önceki üç yılı kapsayan ve kabaca 2006-2008
dönemine denk gelen bir dönem için verilmiştir. Bu hesaplamalarda üç yıllık dönemin
kullanılmasının temel nedeni mevcut doğurganlık düzeyine ilişkin en yakın tarihli bilgiyi
vermek ve aynı zamanda, tahminlerin istatiksel doğruluğundan ödün vermeyecek şekilde
yeterli gözlem sayılarından hesaplanmasını sağlamaktır.
Günümüzdeki doğurganlığa ilişkin aşağıdaki ölçüler doğum tarihçesi verilerinden
hesaplanmakta ve bu bölümde sunulmaktadır: Yaşa özel doğurganlık hızları 1 (YÖDH) bir yaş
grubundaki her 1,000 kadına düşen doğum sayısı olarak ifade edilir ve günümüzdeki
doğurganlığın yaş örüntüsünü incelemek için önemli bir göstergedir. YÖDH, bir yaş grubuna
ait belirli bir dönemdeki canlı doğum sayısının aynı yaş grubunda ve dönemde yaşanan kadınyıllara
bölünmesi şeklinde tanımlanır. Toplam doğurganlık hızı (TDH) kadınların doğurganlık
yaşamları süresince, söz konusu yaşa özel doğurganlık hızlarının geçerli olması durumunda,
doğuracakları toplam çocuk sayısı olarak tanımlanır. TDH, yaşa özel doğurganlık hızlarının
toplamının beşle çarpılmasıyla elde edilmektedir. Genel doğurganlık hızı (GDH), belirli bir
dönemde 15-44 yaş grubundaki her 1,000 kadına düşen canlı doğum sayısıdır. Kaba doğum
hızı (KDH) belirli bir dönemde her 1,000 kişiye düşen doğum sayısıdır.
1 Yaşa özel doğurganlık hızındaki pay araştırma tarihinden önceki 1 ila 36 ay önce meydana gelmiş canlı doğumlardan
hesaplanmaktadır. Bu doğumlar çocuğun doğumu sırasında annenin (beşli yaş gruplarına göre) yaşına göre
sınıflandırılmaktadır. Bu hızların paydaları ise, araştırma tarihinden önceki 1 ila 36 aylık dönem için beşli yaş grubundaki
kadınların yaşamış oldukları toplam kadın-yıllardan elde edilmektedir. TNSA-2008 kapsamında en az bir kez evlenmiş
kadınlarla görüşüldüğü için, tüm kadınların sayısına ulaşmak için hızların paydaları hanehalkı görüşmelerinde saptanan en az
bir kez evlenmiş kadınların oranı bilgisi kullanılarak hesaplanan faktörlerle arttırılmıştır. Bu yöntemde hiç evlenmemiş
kadınların hiç doğum yapmadıkları varsayımından hareket edilmektedir.
Doğurganlık | 59