Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması, 2008 - Hacettepe Üniversitesi ...

HANEHALKI NÜFUSU VE
KONUT ÖZELLİKLERİ 2
Mehmet Ali Eryurt, A. Sinan Türkyılmaz ve İsmet Koç
Bu bölümün amacı, TNSA-2008’deki araştırma nüfusunun demografik ve sosyoekonomik
profilini ortaya koymak ve kadınların ve çocukların içerisinde yaşadıkları fiziksel
çevreyibetimsel olarak değerlendirmektir. Bu değerlendirmeler hanehalkı nüfusunun yaş ve
cinsiyet dağılımı, okuryazarlık ve eğitim durumu, hanehalkı reisliği, ortalama hanehalkı
büyüklüğü, içme suyu ve tuvalet imkanları gibi konut özellikleri ile hanehalkının sahip olduğu
mallar gibi konuları kapsamaktadır. Hanehalkı ve konut özelliklerine ilişkin göstergeler
genellikle kırsal ve kentsel yerleşim yerleri arasında farklılaşma gösterdiği için göstergeler
kır-kent ayrımında sunulmuştur. Bu bölümde sunulan bilgiler daha sonraki bölümlerde
tartışılan pekçok sosyal ve demografik olgunun daha iyi anlaşılması için bir temel
oluşturmasının yanısıra ülkenin ekonomik ve sosyal kalkınmışlık düzeyinin değerlendirilmesi
açısından da faydalı olacaktır. Ayrıca bölümdeki bilgiler araştırma örnekleminin temsil
gücünün değerlendirilmesinde de bir araç olarak kullanılabilecektir.
2.1 Hanehalkı Nüfusunun Özellikleri
TNSA-2008’de hanehalkı, bir ya da daha fazla kişinin birlikte yaşadığı, ortak bir geliri
paylaştığı ve aynı kazandan yemek yediği bir birim olarak tanımlanmıştır. Araştırmada
genellikle seçilen hanede yaşayan tüm kişiler (de jure nüfus) ve görüşme tarihinden bir gece
önce seçilen hanede kalan tüm kişiler (de facto nüfus) hakkında bilgi toplanmıştır. De jure ve
de facto nüfuslar arasında küçük bir faklılık bulunması, örneklem olasılıklarının de facto
nüfus temelinde hesaplanması ve daha önceki demografik araştırmalar ve nüfus sayımları ile
karşılaştırılabilirliği korumak gibi nedenlerle, aksi belirtilmedikçe bu raporda yer alan tablolar
de facto nüfus temel alınarak oluşturulmuştur.
2.1.1 Yaş ve Cinsiyet Yapısı
Yaş ve cinsiyet doğurganlık, evlilik ve ölümlülük gibi birçok demografik sürece
ilişkin çalışmalarda önem arzeden değişkenlerdir. Tablo 2.1’de hanehalkı nüfusunun beşli yaş
gruplarına göre yüzde dağılımını kent-kır ayrımına ve cinsiyete göre verilmektedir. Nüfusun
yaş yapısı, özellikle doğurganlık ve ölümlülük gibi demografik olayların geçmiş tarihinin bir
yansımasıdır. Yaş yapısı, araştırmada toplanan verinin yaş bildirimi açısından veri kalitesinin
test edilmesi için de faydalı bir araçtır. Seçilen hanelerde araştırmadan önceki geceyi o hanede
geçiren kişi sayısı (de facto nüfus) 40,054 olarak bulunmuştur. Bu kişilerin yüzde 49’u erkek,
yüzde 51’i kadındır. Kırsal alanlarda kadınların oranı biraz daha yüksektir (sırası ile yüzde 52
ve yüzde 48). Nüfusun yüzde 73’ü kentsel alanlarda yaşamaktadır.
Hanehalkı Nüfusu ve Konut Özellikleri | 17