Medycyna Wieku Rozwojowego

Analiza g´stoÊci naczyniowej oraz ekspresji Êródb∏onkowo-naczyniowego czynnika wzrostu (VEGF)
753
u dzieci < 1 roku ˝ycia. Âwiadczà te˝ o istnieniu niezale˝nego od stopnia unaczynienia guzów
mechanizmu ich regresji w tym wieku, co potwierdzajà badania Tonini (22). Nieznamiennie
mniejsza g´stoÊç naczyƒ stwierdzana w guzach wi´kszych > 5 cm wydaje si´
Êwiadczyç o przewadze procesów proliferacji nad procesem angiogenezy w tych guzach.
Stwierdzony wy˝szy poziom LDH w surowicy krwi pacjentów z guzami s∏abiej unaczynionymi
Êwiadczy o nasilonej martwicy komórek nowotworu na skutek ich niedokrwienia
Opublikowane w innych pracach wyniki badaƒ dotyczàce korelacji unaczynienia
z cechami klinicznymi neuroblastoma nie sà jednolite. Wynika to prawdopodobnie
z klinicznego zró˝nicowania badanych grup chorych i ró˝nej charakterystyki morfologicznej
analizowanych guzów. Nie bez znaczenia pozostaje tak˝e stosowanie ró˝nych
metod liczenia naczyƒ oraz subiektywna ocena i wybór przez badajàcego „pól goràcych”
w guzie. Najcz´Êciej cytowana praca Meitar i wsp dowodzi korelacji wysokiego
unaczynienia guzów neuroblastoma z rozsianà klinicznie postacià choroby, gorszymi
wynikami leczenia i obecnoÊcià amplifikacji NMYC (13). Ribatti i wsp. w badaniach
dotyczàcych mniejszej i heterogennej klinicznie grupy guzów odnotowa∏ szczególnie
wysokie unaczynienie pojawiajàce si´ w guzach zaawansowanych, w tym tak˝e w stadium
IVs (23). Canette i wsp – którzy w swojej pracy zastosowali do liczenia naczyƒ
automatyczny analizator obrazu nie znaleêli korelacji g´stoÊci naczyƒ z ˝adnym
z uznanych czynników prognostycznych (wiek, stadium, amp NMYC) (12).
Przeprowadzona w prezentowanej pracy analiza wykaza∏a tendencj´ do wy˝szego
unaczynienia guzów niskozró˝nicowanych. Jogi A. i wsp. udowodnili, ˝e aktywacja
angiogenezy w guzach neuroblastoma wp∏ywa na zahamowanie ró˝nicowania komórek
nowotworowych (24). Ponadto jak wykaza∏y inne badania niskie unaczynienie guzów
o bogatym podÊcielisku mo˝e wynikaç z hamujàcego wp∏ywu komórek Schwanna
na angiogenez´. Stwierdzono bowiem, ˝e komórki Schwanna posiadajà zdolnoÊç
produkowania inhibitorów angiogenezy takich jak inhibitor metaloproteinaz TIMP-2,
czynnik PEDF i bia∏ko SPARK (25).
Ze wzgl´du na subiektywnoÊç oceny g´stoÊci naczyƒ, zw∏aszcza w guzach o niejednorodnej
budowie w ocenie zjawiska angiogenezy proponuje si´ jednoczesnà analiz´ kilku
markerów, np. aktywnoÊci czynników angiogennych (26). W kilku pracach udokumentowana
zosta∏a aktywnoÊç cytokin proangiogennych w guzach neuroblastoma.
Szczególnie podkreÊlana jest aktywnoÊç cytokiny VEGF, a zw∏aszcza jej izoformy
VEGF A (17,27,28). Wyniki badaƒ w prezentowanej obecnie pracy potwierdzi∏y aktywnoÊç
zarówno VEGF jak i jej receptora Flk-1 w tkankach neuroblastoma, z róznym nasileniem
ekspresji tych czynników. Na podkreÊlenie zas∏uguje brak korelacji ekspresji
VEGF i FLK-1 z g´stoÊcià naczyƒ w guzie, co mo˝e Êwiadczyç o niesta∏ym i niejednoczasowym
nasileniu ekspresji tych czynników w tkance, a tak˝e o udziale innych czynników
proangiogennych w procesie tworzenia sieci naczyƒ w Nb. Immunohistochemiczna
lokalizacja VEGF w obr´bie komórek nowotworowych oraz receptora Flk-1 zarówno
w obr´bie Êcian naczyƒ jak i w komórkach nowotworowych potwierdza autokrynnà i parakrynnà
rol´ w rozwoju guza zarówno cytokiny VEGF jak i jej receptora Flk-1 (28).
W analizowanych guzach nie stwierdzono zwiàzków mi´dzy ekspresjà cytokin
w tkance nowotworowej, a stopniem zaawansowania klinicznego nowotworu. Jest to
zgodne z wynikami podobnych badaƒ immunohistochemicznych przeprowadzonych
przez Rosslera, który nie stwierdzi∏ korelacji aktywnoÊci ekspresji VEGF ze stadium
choroby w badanych neuroblastoma (29). Badania Fakhari i wsp. dowiod∏y, ˝e wyso-