Medycyna Wieku Rozwojowego

PrzydatnoÊç oznaczania st´˝enia peptydu natiuretycznego typu B w surowicy krwi
a) enzymatycznym, w którym wytwarzane sà w wyniku aktywnoÊci dehydrogenaz
w obecnoÊci jonów ˝elaza,
b) nieenzymatycznym, w którym tworzenie si´ kompleksów antracyklina – ˝elazo
powoduje redukcj´ czàsteczki tlenu do rodnika nadtlenkowgo,
c) w wyniku tworzenia kompleksu antracykliny z kardiolipinà powodujàc przyspieszenie
redukcji tlenu czàsteczkowego i wyzwalanie produkcji rodników
i nadtlenku wodoru.
Dzia∏anie obu tych mechanizmów (kompleksu kardiolipiny-antracykliny i wolnych
rodników) powoduje zainicjowanie procesu apoptozy, co w efekcie prowadzi do zniszczenia
kardiomiocyta, czego skutkiem jest obni˝enie kurczliwoÊci mi´Ênia sercowego.
Czynniki ryzyka kardiotoksycznoÊci antracyklin
Za najcz´Êciej wymieniane czynniki ryzyka kardiotoksycznoÊci uwa˝a si´ dawk´
sumarycznà antracyklin, m∏ody wiek pacjenta w trakcie leczenia (poni˝ej 4 lat), napromienianie
okolicy przedsercowej, p∏eç ˝eƒskà. Sumaryczna dawka doksorubicyny
u dzieci, uznawana za kardiotoksycznà, jest równa lub wi´ksza od 300mg/m2 (1). Niektórzy
autorzy podkreÊlajà tak˝e znaczenia maksymalnej dawki tygodniowej
(45mg/m2 ) (2), inni uwa˝ajà, ˝e nawet jednorazowe podanie antracyklin mo˝e mieç
toksyczny wp∏yw na serce (6).
Kliniczna manifestacja kardiotoksycznego wp∏ywu antracyklin przybiera ró˝ne
postacie, poczàwszy od zaburzeƒ rytmu serca poprzez zastoinowà niewydolnoÊç serca,
a˝ do nag∏ego zgonu sercowego. Dlatego te˝, istotne jest prawid∏owe rozpoznanie i monitorowanie
wp∏ywu antracyklin na mi´sieƒ sercowy tak, aby jak najszybciej mo˝na
by∏o podjàç odpowiednie dzia∏ania profilaktyczne. KardiotoksycznoÊç poantracyklinowa
mo˝e ujawniç si´ na ka˝dym etapie leczenia jak i wiele lat po jego zakoƒczeniu.
Dzia∏ania niepo˝àdane mogà mieç charakter przejÊciowy i ustàpiç po zakoƒczeniu leczenia,
ale równie˝ mogà powodowaç trwa∏e, nieodwracalne zmiany w mi´Êniu sercowym.
KardiotoksycznoÊç mo˝emy podzieliç na wczesnà i póênà. Wczesna to taka,
która pojawia si´ w trakcie leczenia lub do roku od rozpocz´cia leczenia. Póêna natomiast
mo˝e ujawniç si´ wiele lat po zakoƒczeniu leczenia. Szczególnie groêne sà powik∏ania
póêne, pod postacià zastoinowej niewydolnoÊci serca. Dzi´ki okresowemu wykonywaniu
badaƒ elektrokardiograficznych (EKG), echokardiograficznych (ECHO)
oraz biochemicznych mo˝liwe jest wczesne wykrycie zmian subklinicznych.
Diagnostyka objawów kardiotoksycznoÊci (poantracyklinowej niewydolnoÊci serca)
Efekty kardiotoksycznego dzia∏ania antracyklin mogà ujawniç si´ w ró˝nym czasie
od podania pierwszej dawki, a zastoinowa niewydolnoÊç serca spowodowana ich
dzia∏aniem obarczona jest wysokà ÊmiertelnoÊcià. Dlatego te˝ wydaje si´, ˝e w monitorowaniu
czynnoÊci serca, oprócz EKG i ECHO, pomocne mogà byç badania diagnostyczne,
które w sposób szybki, tani i pewny pozwolà na wykrycie zaburzeƒ czynnoÊci
mi´Ênia sercowego. EKG, które jest najcz´Êciej wykonywanym badaniem jest ma∏o
specyficzne. Obserwowane zmiany to pobudzenia komorowe i nadkomorowe, wyd∏u-
˝enie odcinka QT, obni˝enie odcinka ST-T, sp∏aszczone, ujemne za∏amki T (7). Echokardiograficzna
ocena czynnoÊç skurczowej lewej komory serca jest metodà dobrà,
szybkà i ∏atwà do wykonania, jednak cz´sto niewystarczajàcà dla ujawnienia poantra-
769