Acrobat PDF (8.08mb)

Olga Popović–Obradović
ratova devedesetih godina, nego i razdoblje posle vojničkog i političkog
poraza velikosrpskog projekta. Uključujući i 5. oktobar 2000. godine. Mera
promena, po njoj, bio je otklon od tog projekta, koji je moguć samo kroz
bilans njegovog tragičnog učinka po druge jugoslovenske narode, ali i po
srpski narod. Sa iskustvom istoričara srpske države i prava, Olga Popović–
Obradović se nije dala prevariti: iza evropskih formi, ona je videla široko
nastojanje da se očuva kontinuitet velikodržavnog projekta. Stvarne
pokušaje diskontinuiteta nalazila je u programu moderne države premijera
Zorana ðinñića, koji je i njega samog doveo do spoznaje o
inkompatibilnosti modernizacije Srbije i velikosrpskog projekta. U načinu
na koji je taj program osujećen, Olga Popović–Obradović je nalazila onu
crvenu nit koja je u Srbiji početak XX veka spojila sa njegovim krajem.
Povezujući u svom govoru nad odrom Zorana ðinñića u Svetosavskom
hramu njegovo ubistvo sa ubistvom Obrenovića, kao nosilaca zapadne
orijentacije, mitropolit Amfilohije Radović je, po Olgi Popović–Obradović,
poručio: “tako prolaze u Srbiji oni koji je vode na Zapad, oni su uvek bili i
ostaće izdajnici i zato oni predstavljaju legitimnu metu za odstrel”. 97
Od promena u Srbiji 5. oktobra 2000, takoreći do svoje smrti 28.
januara 2007. godine, Olga Popović–Obradović je radila u dva pravca,
podjednako intenzivno. Smatrala ih je povezanim. Pisala je manje studije o
pojavama u istoriji Srbije u moderno doba: radikalski koncept narodne
države; povezanost srpskog radikalizma i velikodržavnog nacionalizma;
realan značaj liberalizma u seljačkom narodu; neutemeljenost načela
monarhizma u Srbiji; istorijski, socijalni i politički koreni antimoderne
kulture u Srbiji.
U isto vreme, analizirala je politiku legalizma, nalazeći u njoj
kontinuitet velikodržavnog projekta drugim sredstvima: “Ukratko, ono što
je dovelo do rata – osporavanje zatečenih granica po etničkom principu,
ponovo se nudi kao formula za budućnost. Raspad Jugoslavije u toj formuli
predstavlja samo prvu etapu u velikom projektu rekonstrukcije čitave
regije“. 98 Dokaze da je projekt moderne države ponovo poražen Olga
Popović–Obradović nalazila je:
U nastojanju Beograda da po svaku cenu očuva državnu zajednicu
čije dve (Crna Gora i Kosovo) od tri članice teže osamostaljenju, odbijajući
97 Isto, “O govoru mitropolita Amfilohija Radovića nad odrom Zorana ðinñića u
Svetosavskom hramu”.
98 Isto, “Srbija opet na startu”; “Srbija danas – promene ili kontinuitet”.
Kakva ili kolika država
da dele sa Srbijom ugrožavanje vlastitog nacionalnog interesa i rizikuju
novi rat na Balkanu. 99
U sporim reformama vojske i odlaganju da ona bude stavljena pod
civilnu kontrolu: “Da se jednom za svagda prekine sa tradicijom Crne ruke,
koja se od 1903. godine, čitavih sto godina, razračunava sa vladaocima i
političarima kojima nije zadovoljna, ili pretenduje da odreñuje strateške
pravce spoljne i unutrašnje politike”. 100
U nastojanju Srpske pravoslavne crkve da, posle vojničkog i
političkog poraza velikodržavnog projekta, preuzme ulogu čuvara
“svesrpskog jedinstva”, “da duhovno, kulturno i politički zaokruži onaj
prostor koji usled ratnog poraza nije zaokružen, i da ostvari svoj ideal o
uspostavljanju državne crkve“. 101
U reviziji istorije i negiranju ratnih zločina, posebno genocida. Ovo
poslednje Olga Popović–Obradović je smatrala “pitanjem svih pitanja”: “da
li ćemo priznanje i osudu zločina interiorizovati kao svoj sopstveni
identitet, te da li ćemo opstati kao ljudi”. 102
Sa ovog stanovišta za Olgu Popović–Obradović bila je zloslutna
tribina “Deset godina od oslobañanja Srebrenice” koja je, 17. maja 2005.
godine, održana na Pravnom fakultetu u Beogradu, u njegovoj čuvenoj
“petici“. Javna podrška genocidu u Srebrenici i nezapamćena agresija
prema neistomišljenicima. Iznuñene osude akademske zajednice i nemušte
reakcije javnosti. Brz zaborav i duga zavera ćutanja. Bilo je nezamislivo da
Olga Popović–Obradović ne podigne glas protiv ove morbidne
transformacije Srebrenice baš na Pravnom fakultetu: od simbola genocida
za ceo svet u simbol osloboñenja samo za Srbiju. 103
Pravni fakultet odredio je život Olge Popović–Obradović. Bila je
njegov briljantni student. Postdiplomac čiji su seminarski radovi pokazali
da talenat koristi prvu priliku da se ispolji. Magistar, koji je tezu nivoa
odličnog doktorata, odbranio sa odlikom. Doktorant, koji je svojom
doktorskom tezom, odbranjenom takoñe sa odlikom, zaorao novu brazdu u
srpskoj istoriografiji. Profesor koji je studentima prava predavao nacionalnu
istoriju... Tekst o Srebrenici nije poslednji tekst Olge Popović–Obradović.
99 Isto.
100 Isto, “O govoru mitropolita Amfilohija Radovića nad odrom Zorana ðinñića u
Svetosavskom hramu”.
101 Isto, “Crkva i država”; “SPC hoće da postane državna crkva”.
102 Isto, “Bestidno prenemaganje”.
103 Isto.
48
49