Sažeci 2. Hrvatskog kongresa medicinske biokemije - Klinički zavod ...

SEKCIJSKA PREDAVANJA
Sažeci 2. Hrvatskog kongresa medicinske biokemije
FIZIOLOŠKI INHIBITORI - BILJEŽI NASTANKA
TROMBOEMBOLIJE
B. Raić
Zavod za hematologiju Klinike za unutarnje bolesti KB "Sestre milosrdnice",
Zagreb
S5/7
Zgrušavanje krvi je autokatalitički proces koji se sam ograničuje.
Središnji mu je događaj stvaranje trombina. Složeni mehanizmi kontroliraju
nastale aktivne komponente u pojedinim sekvencama sustava
zgrušavanja. Trombin je mnogoznačna serinska proteaza koja hidrolizira
topljivi protein plazme fibrinogen u netopljivu fibrinsku mrežu
krvnog ugruška. Stvaranje trombina na mjestu oštećene krvne žile je
brz, ali visoko regulirani proces, koji ima važnu ulogu u hemostazi i
nastanku tromboze te upali i proliferaciji. Vrijeme života aktivnog
trombina ograničuju fiziološki inhibitori.
Najznačajniji i najviše izučen je sustav antitrombina (II - VI). Antitrombin
III (AT III) inhibira trombin i aktivirane čimbenike zgrušavanja
F XIIa, F DCa i F Xa, kao i plazmin i kalikrein. Klinički je značajna
inaktivacija a-trombina i F Xa. Trombin i AT III tvore čvrsti kompleks
koji nastaje sporo. Ova reakcija je tisuću puta brža u prisutnosti heparina.
Aktivno mjesto trombina (serin) reagira s reaktivnim mjestom
(arginin) kompleksa heparin-AT III. Završetkom reakcije heparin se
oslobađa, a kompleks trombin-AT III uklanjaju neutrofili. Inhibicija
F Xa nastaje stvaranjem binarnog kompleksa AT III-F Xa. Heparin
veže i aktivira AT III, ali se ne veže za samu molekulu F Xa. Protutijela
protiv trombina inhibiraju vezanje trombina za fibrinogen,
trombomodulin i trombocite. Protein C (PC) je drugi važan fiziološki,
cirkulirajući inhibitor zgrušavanja. Ovisan o vitaminu K, ovaj zimogen
normalno je aktiviran trombinom vezanim za trombomodulin na
površini endotela krvne žile. Aktivirani PC proteolitički inaktivira F
VTIIa i F Va, i na taj način smanjuje stvaranje trombina. Protein S,
također o vitaminu K ovisan protein, je kofaktor aktiviranog PC i
kao takav igra značajnu ulogu u prirodnom protuzgrušavajućem sustavu.
Poznat je također endogeni inhibitor tkivnog čimbenika posrednika
u mehanizmu zgrušavanja. To je TFPI koji izravno inhibira F
Xa. Povratnom spregom koči F VTIa-tkivni faktor kompleks, koji je
odgovoran za pokretanje zgrušavanja. U plazmi je vezan za lipoproteine
uključujući LDL, HDL i Lp(a). Trombociti ga otpuštaju nakon
što su pobuđeni trombinom.
Danas se svi navedeni fiziološki inhibitori određuju laboratorijski
u kliničke svrhe. Urođeni manjak ovih fizioloških inhibitora povećava
rizik od tromboze.
BIOCHEMIA MEDICA god. 6, br. 1, 1996 51