εδώ - Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση

μηνεΰσουν ή να κάνουν κάτι για αυτή, μπορεί να βάλουν τις φωνές σε κάποιον φύλακα ή
σε άλλον κρατούμενο, μπορεί να καταστρέψουν το κελί τους ή να αυτοτραυματιστοΰν».
• Κατάθλιψη. Κατά τον Serra (1994), κρίσιμοι θεωρούνται οι 5 πρώτοι μήνες του εγκλεισμού.
Ιδιαίτερα κατά την περίοδο αυτή, οι κρατούμενοι έχουν ελάχιστες ευκαιρίες να μιλήσουν,
να «δραπετεύσουν» από την κατάσταση ή απλά να περάσουν καλά. Αυτό σε συνδυασμό με
εξωτερικούς παράγοντες (π.χ. τιμωρίες, είδος φυλακής) αλλά και ενδογενείς παράγοντες
(π.χ. προσωπικότητα, γνωστικά σχήματα) μπορεί να κινητοποιήσει δυσάρεστες ψυχολογικές
καταστάσεις. Διακρίνει τους εξής τύπους κατάθλιψης:
1. Αγχώδης κατάθλιψη: χαρακτηριστικά της είναι η δύσπνοια, η ευερεθιστότητα, η ένταση
και οι ενοχές.
2. Γνωστική κατάθλιψη: χαρακτηρίζεται από μη ικανοποίηση, απαξίωση, απελπισία.
3. Κατάθλιψη που σχετίζεται με τη διατροφή: χαρακτηρίζεται από απώλεια όρεξης, ε­
νέργειας και αυξημένη κούραση.
4. Ενδογενής κατάθλιψη: είναι η πιο σοβαρή περίπτωση. Χαρακτηρίζεται από διακυμάνσεις
της διάθεσης κατά τη διάρκεια της ημέρας, πολΰ πρωινό ξύπνημα, απώλεια
βάρους, ευερεθιστότητα και ένταση.
5. Απόπειρες αυτοκτονίας - αυτοτραυματισμοί: μπορεί να συμβούν στα πρώτα στάδια
του εγκλεισμού και συνδέονται άμεσα με την κατάθλιψη. Σε μερικές περιπτώσεις φαίνεται
να λειτουργούν ως προσπάθειες ανακούφισης από την ένταση. Γενικά, αναγνωρίζονται
ως κραυγές αγωνίας από τους κρατουμένους.
Παρ' όλα αυτά δεν βιώνουν όλοι οι κρατούμενοι με τον ίδιο τρόπο την εμπειρία του ε­
γκλεισμού. Παράγοντες που επηρεάζουν τον τρόπο και το μέγεθος της επίδρασης του ε­
γκλεισμού είναι:
- Η προσωπικότητα και τα ατομικά χαρακτηριστικά του κρατουμένου.
- Το γνωστικό σύστημα του κρατουμένου.
- Το είδος των διευκολύνσεων μέσα στη φυλακή.
- Το επίπεδο ασφάλειας της φυλακής.
- Το υποστηρικτικό πλαίσιο έξω από τη φυλακή.
1.1.3.2. «Μηχανισμοί Άμυνας»
Περιγράψαμε, λοιπόν, σε γενικές γραμμές το πλαίσιο της φυλακής και τις επιπτώσεις που μπορεί
να έχει στο άτομο που υφίσταται τον εγκλεισμό.
Ωστόσο, ο άνθρωπος, σε κάθε περίπτωση, όταν πιέζεται και «κινδυνεύει», αντιδρά αναπτύσσοντας
μηχανισμούς άμυνας που προστατεύουν τον ψυχισμό του από πιθανή διάλυση.
Ο κρατούμενος, άτομο που ζει κάτω από ιδιαίτερα πιεστικές καταστάσεις, αναπτύσσει ορισμένες
συμπεριφορές που αξίζει να δοΰμε, γιατί είναι ο τρόπος με τον οποίο προσπαθεί να προστατευθεί.
Συμφωνά με τον Goffman (1958), «...κάθε τακτική προσαρμογής αντιπροσωπεύει έναν τρόπο
διαχείρισης της έντασης ανάμεσα στον οικείο και στον ιδρυματικό κόσμο». «...Ο ίδιος ο τρόφιμος
θα χρησιμοποιήσει διαφορετικές γραμμές προσαρμογής σε διαφορετικές φάσεις της η-
9