Integracja i dyskryminacja – krajobraz 2009 - Instytut Spraw ...

do cudzoziemców i cudzoziemszczyzny 77 . Postawa ta charakteryzuje się niepokojem ipoczuciem zagrożenia ze strony „obcych”. Dla określenia postawy jako ksenofobicznejniezbędne jest uwzględnienie jeszcze jednego elementu, a mianowicie przesady. Chodzi tuwięc o przesadny, nieadekwatny niepokój czy też przesadne, nieadekwatne poczuciezagrożenia 78 . Pojęcie przesady jest kategorią subiektywną. Chcąc ją zobiektywizować, możnapowiedzieć, że przesada ta polegać ma na wrogim traktowaniu „obcych” z założenia 79 , tj.dlatego że są „obcymi”, a idąc dalej są „symbolami poczucia indywidualnego i grupowegozagrożenia” 80 . Jak pisze I. Krzemiński, „ksenofobia jest metapostawą, uogólnionymnastawieniem wobec grup obcych, przejawiającym się niezależnie od treści konkretnychstereotypów (...) nie jest (...) sumowaniem stosunku do poszczególnych ‘innych’, ale raczejogólną postawą, która przenika i modyfikuje stosunek do konkretnych obcych, niezależnie odtreści postawy wobec nich.” 81 Pojęcie ksenofobii bywa jednak reinterpretowane, również wopracowaniach naukowych bądź quasi naukowych. Bywa, że „ksenofobią” nazywa się nietylko uzasadnioną bądź nieuzasadnioną obawę przed poszczególnymi grupami „obcych”, aletakże każdy dystans wobec grup obcych, czy też brak entuzjazmu wobec napływu „obcych”,zawsze uznając tak nazwane zachowanie za patologiczne. Przykładowo badacze tworzą tzw.indeksy ksenofobii, w których „ksenofobię” operacjonalizują m.in. za pomocą takichwskaźników jak ustosunkowanie się badanych do stwierdzenia: „przybysze z innych krajówodbierają pracę ludziom urodzonym tutaj” (zgoda ze stwierdzeniem ma świadczyć otendencjach ksenofobicznych) czy „przybysze z innych krajów czynią kraj bardziej otwartyna nowe idee i inne kultury” (o tendencjach ksenofobicznych świadczyć ma brak zgody z tymstwierdzeniem) 82 (patrz dalej).Podobnie szeroko bywa stosowane pojęcie rasizmu. Rasizm to teoria głoszącą, iż „istniejezwiązek przyczynowy pomiędzy cechami fizycznymi (somatycznymi, takimi jak budowaciała, kolor (…) skóry, kształt głowy) a pewnymi cechami psychicznymi (cechy np. intelektu,osobowości czy kultury, co oznacza, iż pewne rasy dominują nad innymi, a będąc bardziej77 Hasło: ksenofobia, w: Ibidem, s. 28578 szerzej patrz: I. Krzemiński, Zjawisko ksenofobii. Polacy wobec swych mniejszości narodowych i sąsiadów, w:Czy Polacy są antysemitami? Wyniki badania sondażowego (red. I. Krzemiński), Oficyna Naukowa, Warszawa1996, s. 232-23379 I. Krzemiński, op.cit., s. 233. Krzemiński odwołuje się w tym miejscu do poglądów Gavina Langmuira80 Ibidem81 Ibidem, s. 22982 Badanie International Social Survey Programme (ISSP) z 1995 roku; za: Bokszański Z., Tożsamości zbiorowe,Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005, s. 18421