Integracja i dyskryminacja – krajobraz 2009 - Instytut Spraw ...

pełnowartościowe ‘przeznaczone’ są do panowania nad rasami niższymi” 83 . Dziś jednakmamy do czynienia z nowymi określeniami takimi jak np. „nowy rasizm” („neo-rasizm”)oznaczający akcentowanie kulturowych odmienności między grupami ludzi („my” a „oni”),mający wynikać m.in. „z chęci obrony tradycji i uświęconych zwyczajów, z dążenia doochrony własnego stylu życia” 84 . Jak podaje Leksykon Politologii, zwolennicy „nowegorasizmu” uznają prawo innych grup do autonomicznego rozwoju tylko i wyłącznie w ramachich własnej kultury 85 . Pojęcie „neorasizmu” jest wynikiem – jak nazywa to Ł. Ostrowski –„deantropologizacji myślenia o relacjach rasowych” 86 i ma oznaczać – mówiąc słowamiEtienne Balibar – postawę wyrażającą konieczność zachowania odrębności kulturowych 87 .Jak zauważa Ł. Ostrowski: „antropologia społeczna wykazuje, że kulturowa różnorodnośćjest podstawową cechą zbiorowości ludzkich” 88 . Wśród różnych barier kulturowych istniejąrównież te nieprzekraczalne, stąd nazywanie rasizmem podstawowej cechy zbiorowościludzkich całkowicie odbiera znaczenie temu pojęciu. Inne szersze znaczenie słowa rasizmzawiera się w pojęciu „współczesny rasizm” („modern rasism”), które odnosi się do zjawiskpolegających na tym, że pewne uprzedzenia ujawniane są współcześnie w sposób subtelny iniebezpośredni, ponieważ, z racji, że obowiązujące normy obyczajowe zalecają tolerancjęwobec grup obcych, ludzie nie chcą zostać posądzeni o rasizm 89 . Jak więc widać, kryteriaokreślenia postawy (zachowania) jako „rasistowskiej” nie są już precyzyjnie określone, stałysię dość miękkie i arbitralne, bo co to znaczy „subtelne ujawnianie uprzedzeń”? Z drugiejstrony pomimo poszerzenia obszaru znaczeniowego pojęcia „rasizm” również na postawybardziej subtelne, jego właściwości stygmatyzujące nie wydają się mniejsze. W podręcznikuakademickim A. Giddens’a jako przykład rasizmu (w nowym rozumieniu) podane są treścipodręczników szkolnych, w których nacisk kładziony jest na „’kanon’ pisarzy brytyjskich ihistorię Wielkiej Brytanii, a nie treści wielokulturowe” 90 . Pojęcia typu „nowy rasizm” czy„współczesny rasizm” ilustrują wykorzystanie w nauce zabiegu czysto perswazyjnego,polegającego na malowaniu silnie nacechowanych obrazów w głowie odbiorcy poprzezużycie mocnego słowa, osłabianego prefiksem albo przydawką (neo-, współczesny).83 Hasło: Rasizm, w: Leksykon Politologii (red. A. Antoszewski A., R. Herbut), Wydawnictwo ALTA 2,Wrocław 2002, s. 37384 Ibidem85 Ibidem86 Ł. Ostrowski, Romowie i rasizm, w: Wędrowcy i migranci. Pomiędzy marginalizacją a integracją (red. E.Nowicka, B. Cieślińska), Wydawnictwo NOMOS, Kraków 2005, s. 12287 E. Balibar, I. Wallerstein, Race, Nation, Class. Ambiguous Identities, Verso, London and New York 1991, s.22, za: Ł. Ostrowski, Romowie i rasizm, op.cit., s. 122-12388 Ł. Ostrowski, Romowie i rasizm, op.cit., s. 12389 E. Aronson, D.T. Wilson, M.R. Akert, op.cit., s. 57790 A. Giddens, op.cit., s. 27522