quo vadis.pdf

Lud wskazywał go z dala rękoma, oblanego krwawym blaskiem. W oddali syczały wężepłomieni i płonęły odwieczne, najświętsze zabytki: płonęła świątynia Herkulesa, którąwzniósł Ewander, i świątynia Jowisza Statora, i świątynia Luny, zbudowana jeszcze przezSerwiusza Tuliusza, i dom Numy Pompiliusza, i przybytek Westy z penatami ludu rzymskiego;w grzywach płomieni ukazywał się czasem Kapitol, płonęła przeszłość i dusza Rzymu, onzaś, cezar, stał z lutnią w ręku, z twarzą tragicznego aktora i z myślą nie o ginącej ojczyźnie,ale o postawie i patetycznych słowach, którymi by najlepiej wielkość klęski mógł oddać, obudzićnajwiększy podziw i najgorętsze zyskać oklaski.Nienawidził tego miasta, nienawidził jego mieszkańców, kochał tylko swe pieśni i wiersze;więc radował się w sercu, że wreszcie ujrzał tragedię podobną do tej, którą opisywał. Wierszoróbczuł się szczęśliwy, deklamator czuł się natchniony, poszukiwacz wzruszeń poił sięstraszliwym widowiskiem i z rozkoszą myślał, że nawet zagłada Troi niczym była w porównaniuz zagładą tego olbrzymiego grodu. Czegóż mógł jeszcze żądać? Oto Rzym, Rzymświatowładny, płonie, a on stoi na łukach wodociągu, ze złotą lutnią w ręku, widny, purpurowy,podziwiany, wspaniały i poetyczny. Gdzieś tam poniżej, w mroku, szemrze i burzy sięlud! Ale niech szemrze. Wieki upłyną, tysiące lat przejdą, a ludzie będą pamiętali i sławilitego poetę, który w taką noc śpiewał upadek i pożar Troi. Czymże wobec niego Homer?Czym sam Apollo ze swoją drążoną formingą? Tu podniósł ręce i uderzywszy w struny ozwałsię słowy Priama:- O gniazdo ojców moich, o kolebko droga!... Głos jego na otwartym powietrzu, przy hukupożaru i przy dalekim gwarze tysiącznych tłumów, wydawał się dziwnie nikły, drżący i słaby,a dźwięk wtóru brzmiał jak brzęczenie muchy. Lecz senatorowie, urzędnicy i augustianie,zebrani na wodociągu, pochylili głowy słuchając w milczącym zachwycie. On zaś śpiewałdługo i nastrajał się coraz żałośniej. W chwilach gdy przestawał dla nabrania tchu, chór śpiewakówpowtarzał ostatnie wiersze, po czym znów Nero zrzucał wyuczonym od Aliturusaruchem z ramienia tragiczną „syrenę”, uderzał w struny i śpiewał dalej. Skończywszy wreszcieułożoną poprzednio pieśń począł improwizować szukając wielkich porównań w widoku,który się przed nim roztaczał. I twarz poczęła mu się mienić. Nie wzruszyła go wprawdziezagłada ojczystego miasta, ale upoił się i wzruszył patosem własnych słów do tego stopnia, żenagle upuścił z brzękiem lutnię pod stopy i owinąwszy się w syrmę pozostał jak skamieniały,podobny do jednego z tych posągów Niobidów, które zdobiły dziedziniec Palatynu.Po krótkiej chwili milczenia zawrzała burza oklasków. Lecz z oddali odpowiedziało muwycie tłumów. Teraz nikt już tam nie wątpił, że to cezar rozkazał spalić miasto, by sobie wyprawićwidowisko i śpiewać przy nim pieśni. Nero usłyszawszy ów krzyk setek tysięcy głosówzwrócił się do augustianów ze smutnym, pełnym rezygnacji uśmiechem człowieka, któregokrzywdzą, i rzekł:- Oto, jak Kwiryci umieją cenić mnie i poezję.- Łotry! - odpowiedział Watyniusz - każ, panie, uderzyć na nich pretorianom.Nero zwrócił się do Tygellina:- Czy mogę liczyć na wierność żołnierzy? - Tak, boski! - odpowiedział prefekt. Lecz Petroniuszwzruszył ramionami.- Na ich wierność, lecz nie na ich liczbę - rzekł. - Zostań tymczasem tu, gdzie jesteś, bo tunajbezpieczniej, a ten lud trzeba uspokoić.Tego zdania był i Seneka, i konsul Licyniusz. Tymczasem w dole wzburzenie rosło. Ludzbroił się w kamienie, w drągi od namiotów, w deski z wozów i taczek i w rozmaite żelaziwo.Po niejakim czasie kilku z przywódców kohort przyszło z oznajmieniem, że pretorianie, napieraniprzez tłumy, zachowują z największym wysileniem linię bojową i nie mając rozkazuuderzenia nie wiedzą, co czynić.- Bogowie! - rzekł Nero - co za noc! Z jednej strony pożar, z drugiej rozhukane morze ludu.190