Kazimierz M. - Politechnika Radomska

10
WYSTAWY
arteria – Rocznik Katedry Sztuki
Jedna z prezentowanych na wystawie prac.
Zakładając, iż wypowiedzi obu artystów są szczere, aczkolwiek słowu: „szczerość” można nadawać
różne znaczenia, to w przypadku twórczości artystycznej pojęcie szczerości wiązać będę
z przeżyciem (artysta jest szczery w swej wypowiedzi wtedy, kiedy maluje swoje przeżycia na zadany
czy wybrany temat). Kategoria przeżycia jest nierozerwalnie powiązana doświadczeniem estetycznym
np. w proponowanej współcześnie przez Shustermana koncepcji sztuki. O ile europejska refleksja
o sztuce podkreśla funkcje komunikacyjne sztuki, o tyle w koncepcjach wywodzących się z pragmatyzmu
amerykańskiego, od Dewey’a, najważniejsze wydaje się przeżycie odbiorcy, jego emocje.
Richard Shusterman (ur. 1949) w wielu stwierdzeniach dotyczących sztuki i jej sposobów
funkcjonowania pozostaje kontynuatorem tradycji pragmatycznej na gruncie amerykańskim; jest
najmłodszym przedstawicielem tego nurtu filozoficznego zwanego neopragmatyzmem. W swojej
teorii szczegółowo analizuje proces percepcji sztuki, któremu zawsze towarzyszą emocje. Mimo, iż
są one filtrem, przez który partycypacja sztuki następuje, nie zmienia to faktu, że sztuka jest złożoną
i historyczną praktyką lub tradycją i musi być definiowana historycznie. Wielu artystów definiuje
sztukę jako praktykę społeczną lub kulturową. Składają się na nią złożone i powiązane wzajemnie
czynności, które wymagają „wyuczonych” umiejętności oraz wiedzy. Ich celem jest zdobycie
pewnych umiejętności dóbr, jak je określa Shusterman, które umożliwiają wykonanie dzieła sztuki
jak i jego odbiór, np. uchwycenie podobieństwa w portrecie czy pejzażu. Sławę i zysk określa jako
dobra zewnętrzne owej praktyki, choć pożądane są produktem ubocznym.
Standardy wewnętrzne dzieła sztuki są zmienne historycznie, ale zawsze stanowią pewną jedność.
Obecnie zaprzestaje się definiowania sztuki poprzez wskazania cechy lub cech konstytutywnych
dla niej, które byłyby równoznaczne z istotą przedmiotu sztuki. Przyjmuje natomiast, iż sztuka
jest: „realizowana w oparciu o wewnętrzne zasady oraz standardy złożonej praktyki sztuki i, (...),
w końcu jej różnych subpraktyk” 4 . Według niego zmienność kryteriów wewnętrznych dzieła, ich
treści semantycznych oraz sposobów ich przedstawiania za pomocą coraz to nowszych, innych
środków plastycznych w rezultacie tworzy style i kierunki w sztuce. Jest to proces bardzo złożony,
wieloetapowy i obejmuje nie tylko przedmioty sztuki, ale i podmioty realizujące tę praktykę czyli
twórców i odbiorców. Nie powinien być definiowany przez trwałość swojej istoty, ale poprzez
spójność narracji historycznej, która nie tylko ją wyjaśnia, ale również zachowuje jej jedność
i integralność. Shusterman podkreśla, że musi to być narracja otwarta na zmiany i nowe formy dzieł
4 Shusterman R., Praktyka filozofii, filozofia praktyki, przekł. Mitek A., red. K. Wilkoszewska, Universitas, Kraków 2005.