Kazimierz M. - Politechnika Radomska

Halina Chrostowska, RĘCE VI, 1975, akwaforta, akwatinta, odprysk barwny, papier,
42.5 x 48.8 cm.
arteria – Rocznik Katedry Sztuki
starając się tak pomóc, aby nie
dotknąć kształtującej się indywidualności.
Kiedyś zdarzyło się,
że po takim tygodniu wróciła do
domu i odruchowo zaczęła pod
kątem korekty analizować obraz
telewizyjny: jej mąż właśnie
oglądał mecz!
Pracownia zawsze obfitowała
w rzesze cudzoziemców. Jej nienaganny
francuski robił wrażenie
nawet na studentach z łacińskiej
strefy językowej.
Liczne, jak na tamte czasy,
podróże zagraniczne, które Chrostowska
wraz z mężem odbywała
statkami handlowymi (była taka
forma turystyki) czyniły z niej
obywatelkę świata i kosmopolitkę.
To jest chyba kolejna prawidłowość
tej pracowni: Skoczylas
podróżował po Europie na miarę
ówczesnych możliwości, Kulisiewicz
był obieżyświatem, mimo
znacznie trudniejszych warunków
(za socjalizmu paszport nale-
żał do grupy dóbr najcenniejszych). Chrostowska opływała Afrykę, była w Japonii i na Kubie, Europę
i kraje Maghrebu znała niemal jak swoje ulubione Bory Tucholskie.
Niżej podpisany też wykorzystuje okazje, by własny system wartości porównać z każdym innym.
Na Wschodzie dotarłem do Mongolii, ubiegłe lato spędziłem w zachodnich Stanach Zjednoczonych,
a najdalej do domu, z dwunastogodzinną różnicą czasu, było mi z Wysp Hawajskich.
Nie wszystkie podróże owocują artystycznie, w każdym razie nie tak bezpośrednio, jak to sobie
wyobrażamy w odniesieniu do impresjonistów. Dotyczy to chyba także moich pracownianych antenatów.
Wszyscy weryfikujemy własne systemy aksjologiczne, także te odnoszące się do zjawisk
artystycznych. Warto pamiętać, że kultury wyrosłe na innym gruncie miewają zupełnie odmienne
sposoby konstrukcji idei, struktur społecznych i rzeczy, a nasze przyzwyczajenia wcale nie muszą
być wzorem dla wszystkich. Podróże uczą także pokory...
Z drugiej strony pozwalają utwierdzać się w przekonaniu, że nasza własna osobowość może
funkcjonować wśród ludzi na prawach partnerstwa, i tylko trzeba się starać, aby nie zginąć w tłumie,
aby swoim językiem powiedzieć najpiękniej i najmądrzej to wszystko, czego w całym życiu
dowiedzieliśmy się o świecie, o ludziach i o sobie. Do tego służy język, również ten plastyczny.
Następna wspólna cecha pracowni to skłonność do ogólnego oglądu rzeczy. Nazywam to skrzywieniem
zawodowym właściwym każdemu artyście, a lepiej: każdemu twórcy. Wszyscy odruchowo
porządkujemy, równoważymy, komponujemy. Nawet jeśli zdarzy się, że porywamy się na konkretny
temat, to łatwiej nam o Danae, Wenus, Kobietę, Figurę niż o konkretną Marysię. Ta skłonność do
uogólniania to także cecha kultury śródziemnomorskiej. Mimetyczne zdolności robią wrażenie, ale
kiedy same stają się celem, wtedy miejsca na sztukę robi się mniej. Danae, Portret, czy Figura pozwalają
na zmysłowe radości, na twórczą swobodę, i nie kiełznają wyobraźni. Dają szansę refleksji
– także oglądającemu partnerowi artysty, bez którego cały nasz trud byłby wiatrem w kominie...
I następna historyczna obserwacja: wszyscy w największej estymie mamy génesis sztuki, Koronę
Stworzenia – Kobietę. Dotyczy to nawet Haliny Chrostowskiej, której Figury należą do najtrafniejszych
realizacji tego tematu w całej sztuce XX wieku. Pamiętam jej zachwyty kwitnącymi młodymi
ludźmi, ich dynamiką, kreatywnością i radością życia. Bo główny atut pracy w Akademii to ten
najpiękniejszy wiek studentów, dziewcząt i chłopców. Identyczny pogląd miał również Aleksander
Kobzdej: warto być nauczycielem akademickim!
Warto jeszcze rozważyć wpływ historycznego czasu na nasze kariery artystyczne. Wszystkie
życiorysy są uwikłane w polityczne okoliczności. Paroksyzmy i ostre zakręty dziejów jednych hartują,
a innych wyrzucają na mielizny. Japońscy dziennikarze w połowie lat osiemdziesiątych pytali mnie
GRAFIKA