Kazimierz M. - Politechnika Radomska

0
PRAWO
I SZTUKA
arteria – Rocznik Katedry Sztuki
2) jeżeli utwór (praca konkursowa lub dyplomowa) jest własnością studenta, a szkoła chce podjąć
działania przekraczające zakres zwykłego zarządu, wówczas działania te powinny być podejmowane
za zgodą i w porozumieniu ze studentem (absolwentem) oraz przy zachowaniu przepisów
ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych 10 .
Problem własności prac kursowych i dyplomowych powinien być skrupulatnie rozstrzygany
bezpośrednio po przyjęciu tych prac, a nie dopiero w okresie późniejszym. Ustalenia w tym zakresie
powinny być czynione na bieżąco, zarówno wartościowo, jak i procentowo, aby w okresie
późniejszym w wypadku wzrostu wartości utworu można było rozliczyć ewentualny wkład jednej
i drugiej strony (w chwili przyjęcia dzieła przez szkołę) 11 .
Ustawa o prawie autorskim normuje w sposób ograniczony status utworów powstających w ramach
działalności pracowniczej. Art. 14 ust. 1 PrAut dotyczy pierwszeństwa opublikowania utworu
przez instytucję naukową względem utworu stworzonego przez jej pracownika, który wykonał pracę
w ramach wykonywania obowiązków, wynikających z umowy o pracę. Pierwszeństwo to wygasa,
jeżeli w ciągu sześciu miesięcy od dostarczenia utworu nie zawarto z twórcą umowy o wydanie
utworu albo jeżeli w okresie dwóch lat od daty jego przyjęcia utwór nie został opublikowany.
Z kolei art. 14 ust. 2 stanowi, że instytucja naukowa może, bez odrębnego wynagrodzenia, korzystać
z materiału naukowego zawartego w utworze, o którym mowa w ust.1 oraz udostępniać ten
utwór osobom trzecim, jeżeli to wynika z uzgodnionego przeznaczenia utworu lub zostało postanowione
w umowie 12 . Z omówionych przepisów wynikają trzy uprawnienia dla instytucji naukowej
względem utworu naukowego stworzonego przez pracownika w wyniku wykonywania obowiązków
ze stosunku pracy: 1) pierwszeństwo opublikowania utworu naukowego, 2) prawo korzystania
z materiału naukowego zawartego w utworze naukowym, 3) prawo udostępniania tego utworu osobom
trzecim 13 . Natomiast wg art. 15 a PrAut uczelni przysługuje pierwszeństwo w opublikowaniu
pracy dyplomowej studenta. Jeżeli uczelnia nie opublikowała pracy dyplomowej w ciągu sześciu
miesięcy od jej obrony, student który ją przygotował, może ją opublikować, chyba, że praca dyplomowa
jest częścią utworu zbiorowego 14 . Zakreślone wyżej problemy związane z zagadnieniami WI
w uczelniach wymusiły, podejmowanie działań związanych z zarządzaniem dobrami intelektualnymi
mających za zadanie stworzenie nowych jednoznacznych przepisów dotyczących obrotu
prawami własności intelektualnej w uczelniach bez konieczności rozstrzygania każdej sprawy
indywidualnie. Rozwiązania takie powinny zapewnić pracownikom i studentom uczelni rzetelną
informację o ich prawach i obowiązkach, co zapobiegać ma w przyszłości konfliktom między
uczelnią a pracownikami i studentami uczelni. Celem podejmowanych regulacji jest osiągnięcie
kompromisu między potrzebą ochrony praw uczelni i zapewnieniu interesów twórcy. Podejmowane
czynności mają na celu komercjalizację własności intelektualnej. Ważnym uwarunkowaniem efektywnego
wykorzystania innowacji są dobrze opracowane uregulowania regulaminowe. Regulaminy,
o których mowa są wewnątrz uczelnianymi aktami prawnymi normującymi stosunki związane
z działalnością innowacyjną w uczelniach oraz komercjalizacją jej wyników. Konstatując powyższe
rozważania słusznym wydaje się wymienienie następujących uregulowań dotyczących zarządzania
własnością intelektualną w uczelniach. Powinny one stymulować procesy innowacyjne oraz transfer
ich wyników do gospodarki, chronić interesy osobiste i majątkowe twórców dóbr intelektualnych
i premiować zespoły zajmujące się tą dziedziną 15 . Zasady przyjęte w regulacjach dotyczących WI
mają także zapewnić uczelni możliwość podejmowania aktywnych działań uczelni w szukaniu
partnerów, budowaniu współpracy uczelni z szeroko pojętym przemysłem. Twórczość intelektualna
to niewątpliwie jeden z podstawowych czynników i przesłanek rozwoju społeczeństwa. To właśnie
dzięki wszelkim wynalazkom nasza cywilizacja osiągnęła taki stopień rozwoju. Najistotniejszymi
elementami społeczeństwa opartego na wiedzy są: Internet, komunikacja bezprzewodowa i własność
intelektualna 16 . Śmiało można stwierdzić, że żyjemy w „świecie własności intelektualnej” 17 ,
w którym niezwykle ważnym elementem jest kreowanie szeroko pojętej „kultury własności inte-
10 Pismo Min. Kultury i Sztuki z dnia 22 kwietnia 1996 r., DPA.024/143/96, LEX nr 2923.
11 Ibidem.
12 J. Błeszyński, Efektywne wykorzystanie wyników prac badawczo-rozwojowych-regulacje i praktyka, 2007.
13 System prawa prywatnego, tom 13, prawo autorskie, s. 99.
14 J. Błeszyński, op. cit.
15 A. Szewc, op. cit.
16 Cyt. wypowiedź M. Desantesa, wieceprezesa EUP.
17 Cyt. wypowiedź A. Adamczyk, Prezes Urzędy Patentowego RP, Raport z konferencji „Upowszechnianie wiedzy o włas-
ności intelektualnej w uniwersytetach”.