Kazimierz M. - Politechnika Radomska

arteria – Rocznik Katedry Sztuki
W odróżnieniu od malarstwa czy grafiki – to właśnie rysunek – rozumiany wreszcie jako autonomiczny
i zupełnie swobodny zapis pierwotnej myśli, idei artysty, potrafił uwolnić się od klasycznych
kanonów techniki i formy. Jego perspektywy nie wydają się być zagrożone. Wydaje się zatem,
że jesteśmy świadkami zasadniczego i niezbędnego przełomu i przewartościowania w kilku podstawowych
i niezmiennych dotąd gatunkach sztuki.
Gdyby nie pewna, ciągle niewielka jeszcze ale bardzo szybko rozrastająca się grupa artystów próbująca
niejako „na nowo” zdefiniować możliwości grafiki – można by śmiało powiedzieć, że tylko
prawdziwy cud może uratować to medium od szybkiej i ostatecznej marginalizacji. Ich działania można
sprowadzić w zasadzie do innego niż dotychczas traktowania materii graficznej, a tym samym, bardzo
zdecydowanego otwarcia na poszukiwania formalne. Ta transformacja skierowana jest na poszukiwania
zupełnie nowego języka sztuki, w którym druk i materia, na której powstaje, ostatecznie uwalnia się
od sztywnych kanonów technologicznych i traktowana jest jako swego rodzaju materiał, biorący udział
w procesie kształtowania nowych zależności, umożliwiających swobodne, jednostkowe kreowanie.
W tym sensie o wiele bliżej im do otwartych działań np. intermedialnych, rozumianych jako nowa koncepcja
estetyczna, skierowana na swobodną komunikację. Umożliwia to otwarcie na zupełnie nowe
definiowanie grafiki, zakładające zasadniczą zmianę dotychczasowego myślenia o sztuce.
Przy tej okazji chciałbym zwrócić uwagę na bardzo istotny w moim przekonaniu fakt ostatecznego
zerwania w sztuce z dotychczasowym sztucznym podziałem na uprawiane techniki. Tak do
nie dawna oczywiste podziały na grafików, malarzy czy rzeźbiarzy, dzisiaj tracą zupełnie na swojej
dotychczasowej ostrości. Dalsze utrzymywanie takich kategorii wydaje się pozbawione sensu. Nie
rozumiem z jakiego powodu nie mógłbym swobodnie czerpać z dowolnych technik czy materiałów.
W tym kontekście, zupełnie drugorzędne i anachroniczne wydaje się tzw. dbałość o zachowanie
czystości gatunku wypowiedzi, a tym samym używanych technik czy materiałów.
Artysta swobodnie kreuje rzeczywistość, a dobór niezbędnych w procesie kreacji technik czy
materiałów, wydaje się w tym kontekście naprawdę mało istotna. O wiele ważniejsza od tego – czym?
lub – jak?, jest siła przesłania i prawda przekazu – a zatem odpowiedź na zasadnicze pytanie – co?
Uważam, że tak postawione zależności są warunkiem wolności sztuki i tworzą o wiele ciekawszą
sytuację dającą artyście prawdziwą możliwość nieskrępowanej ograniczeniami wypowiedzi i zmierzenia
się z tajemnicą a jednocześnie z samym sobą.
Komentarz – 2
Czym jest – ten, jak się wydaje, skutecznie ukryty dotąd wymiar? Jak go definiować? Co możemy
osiągnąć poprzez tego typu działania? Jakie nowe możliwości stawia przed nami, jakie wartości
kreuje? W końcu – czym są realne zagrożenia takiej praktyki?
Na te i wiele innych zasadniczych pytań starałem się po części odpowiedzieć w moich poprzednich
publikacjach i dotychczasowych realizacjach. Tym razem chciałbym skoncentrować się na omówieniu
bardzo intrygującej w moim przekonaniu wartości, jaką bez wątpienia jest zagadnienie formy
nowej grafiki i związane z nią poszukiwania działań bezpośrednich – anektujących zarówno technikę
druku, podłoże i materię graficzną, a także próby włączenia do tego procesu działań zewnętrznych,
w celu analizy możliwości budowy zupełnie nowego obrazu graficznego, zakładającego przełamanie
klasycznej 2-wymiarowości – jako dotychczasowego obszaru działania artysty – w kierunku tzw.
działań otwartych, wolnych od dotychczasowych ograniczeń technicznych i formalnych.
Głównym celem były próby przeanalizowania działań polegających na fizycznym „oderwaniu”
obrazu od podłoża i wprowadzenie go w nową jakość, a także konstruowanie form uwzględniających
szereg nowych możliwości kreacji w obrębie tego medium.
Jeżeli założymy, że artysta ma prawo kreować rzeczywistość we właściwy sobie sposób,
a przełamywanie schematów leży u podstaw jego działania, to jasnym jest, że odnosi się to także
do warsztatu graficznego.
Unikatowość nowej grafiki zakłada – podobnie jak w przypadku innych mediów – malarstwa,
rzeźby czy rysunku, zakłada uzyskanie pojedynczej, unikatowej realizacji i jest to cel zupełnie satysfakcjonujący.
Zdecydowanie bardziej interesujący jest w tym kontekście sam proces tworzenia,
jako cel działania artysty, a tym samym cel sztuki. Świadomość możliwości powielania (czy raczej
kopiowania) oryginału, jest zupełnie wystarczająca, ale jednocześnie całkowicie zbędna.
Bardzo istotnym dla tych poszukiwań był moment prostego jak się dzisiaj wydaje, ale bardzo
ważnego w konsekwencji zabiegu, jakim było złamanie, czy raczej przełamanie dwu-wymiaru
zadrukowanego arkusza papieru, co skutkowało równie zasadniczym fizycznym „oderwaniem”
obrazu od podłoża, a także od tzw. tła. Efektem było otwarcie na uzyskanie możliwości tworzenia
intrygujących, nowych bytów graficznych, dających możliwości nie tylko kreacji przy użyciu pod-
GRAFIKA