Kazimierz M. - Politechnika Radomska

arteria – Rocznik Katedry Sztuki
O drugim artyście, którego twórczość
stanowiła również podstawę
moich dociekań – Józefie Hałasie,
napisałam szukając wspólnych cech
z twórczością Jana Tarasina:
„Zewnętrzne podobieństwo obu
twórczości przy bliższym poznaniu
okazuje się fałszywym tropem. Świat
wykreowany przez Józefa Hałasa dąży
do własnej analizy, podziału na czynniki
najmniejsze z możliwych. Można
go porównać do świata fizyki, która
poszukuje najmniejszych, niepodzielnych
elementów tworzących materię.
Jednocześnie pozostaje statyczny.
Świat, który przez całą swoją twórczość
powołuje do istnienia Jan Tarasin, zmierza
do syntezy, znalezienia wspólnych
cech w różnorodnych elementach.
Zdaje się on istnieć w ciągłym ruchu,
jakby artysta chciał nam powiedzieć,
że nic dwa razy się nie zdarza”.
Antoni Starczewski, M7-31-L, grafika, 50 x 50 cm, 1974.
Góra, pole, ziemia Józefa Hałasa
składają się z tych samych drobnych cząsteczek, niezmiennych, można powiedzieć wiecznych.
Elementy krajobrazów Jana Tarasina zaskakują nas swoją różnorodnością, ale i ruchliwością, można
powiedzieć zmiennością, nietrwałością, przemijalnością. „Świat jest zbiorem wzajemnie przenikających
się, dynamicznych układów. Różnią się one między sobą ze względu na odmienne sposoby
istnienia i metody działania. Mogą być specyficznymi ciągami rzeczy, sił, wielkości abstrakcyjnych,
idei, bądź czegokolwiek innego. Wpływają na siebie bezustannie tworząc nowe, niespodziewane
sytuacje zdarzające się po raz pierwszy” – tłumaczy Jan Tarasin.
Szczególnie istotne stały się dla mnie wypowiedzi, przemyślenia, notatki, zapiski osobiste, wzruszające
słowa i wiersze Józefa Hałasa. Zestawione z jego gwaszami tworzonymi w wyniku różnych
działań na chłonnych papierach, jak: nawarstwianie farb, zmywanie, gniecenie, dziurawienie, ponowne
tworzenie nawarstwień barwnych, dały mi poczucie pewnej bliskości z moimi poczynaniami
w procesie twórczym.
Józef Hałas powiedział: „Dla malarza jest ważne to, co nazywamy intensywnym odczuciem
rzeczywistości (...) Potrzebna jest mu wrażliwość, nie musi być ukierunkowana plastycznie, ale w
ogóle wrażliwość na świat. Chęć do pracy, aby to co intuicyjnie wspomagane przez pracę doprowadziło
do większej świadomości plastycznej i skromność wobec natury i świata. Skromność, to
zdolność postrzegania rzeczy zwyczajnych, które są cudami po prostu w życiu. Nie chodzi o tzw.
cuda natury, czyli jakieś skały o przedziwnych kształtach, czy jakieś nienaturalne widoki, ale o cud
natury, który polega na zwyczajności: iść, drzewo, kamień, cała natura”.
I dodał: „Natura ważna! W niej można wszystko odkryć. Malując trzeba odkryć, co jest istotne
dla mnie”.
Fascynuje mnie także uroda „Triad” prof. Romy Hałat. Szczególnie – delikatnych, spontanicznych
rysunków wykonanych na poszczególnych warstwach prac w powiązaniu z rytmami precyzyjnie
wyciętych otworków z klapkami. Także zestawienia barwne. W moich poprzednich rozważaniach
pt. Zasada porządku, a zapis emocji w twórczości Romy Hałat i moich własnych doświadczeniach
artystycznych napisałam: „Dojrzewałyśmy artystycznie w tym samym środowisku łódzkim, na
którego rozwój tak duży wpływ miała tradycja międzynarodowej awangardy, ale także osobowość
i twórczość Władysława Strzemińskiego z jego teorią unizmu. Obie dostrzegamy coś tak konkretnego
i dosłownego jak szum liści pod nogami jesienią, ale też zwracamy uwagę na tajemniczy
i niejasny zapis znaków stawianych przez wcześniejsze pokolenia w różnych miejscach świata od
tysięcy lat”.
Ale nasze wypowiedzi artystyczne różnią się znacznie. Prace prof. Romy Hałat charakteryzuje
tzw. elegancja, czego nie mogę powiedzieć o moich obrazach, zaznaczając jednocześnie, że nie
mam na myśli żadnego wartościowania w rodzaju, iż elegancja jest wyższą organizacją formy, niż
zgrzebność czy kontrolowane do pewnego stopnia niechlujstwo. Bo nie chciałabym nazywać tego
SZTUKA
WSPÓŁCZESNA
SYMPOZJUM