Kazimierz M. - Politechnika Radomska

arteria – Rocznik Katedry Sztuki 111
pokolenia: Tadeusz Dominik, Barbara Jonscher, Bronisław Kierzkowski, Jan Szancenbach, Marek
Oberländer, Jerzy Panek, Jacek Sienicki, Zbigniew Tymoszewski i Alina Ślesińska. Pejzaż Rajmunda
Ziemskiego pokazany został na kolejnej X Jubileuszowej Wystawie Zimowej (1954/5). XII Wystawa
(1956/7) prezentowała już wiele dzieł tworzonych w stylistyce uważanej wówczas za nowoczesną,
których twórcy posługiwali się deformacją (wśród nich był m.in. ks. Władysław Paciak). Wystawa
XIII (1957/8) prezentowana była w dwóch miejscach, w Muzeum Miejskim i Domu Esterki; wśród
uczestników: Halina Chrostowska, Geppert, Stefan Gierowski, Szwacz, Olgierd Truszyński, Józef
Pakulski, Panek, Jan Tarasin.
Większość wystaw organizowano w budynku Muzeum, które zmieniało nazwy: Miejskie, Regionalne,
Okręgowe. Najważniejsze – w całej historii Salonów – były wystawy przełomu lat. 50.
i 60. Katalog wystawy XV (1959/60), najobszerniejszy ze wszystkich, zawierał noty biograficzne,
także wszystkich artystów uczestniczących wcześniej. Tego roku wzięli udział artyści dziś bezspornie
uznawani za najwybitniejszych: Magdalena Abakanowicz, Tadeusz Brzozowski, Stanisław
Fijałkowski, Zbigniew Makowski, Jerzy Nowosielski, Roman Opałka, Jan Tarasin, Rajmund Ziemski
(malarstwo), Józef Gielniak i Jerzy Panek (grafika). Ale też wielu innych, wciąż ważnych: Krystyna
Brzechwa, Adam Hoffmann, Janina Kraupe, Jerzy Krawczyk, Antoni Rząsa, Gustaw Zemła... Na
wystawę nadesłano 1652 prace, komisja kwalifikacyjna wybrała 630 dzieł 375 artystów.
Lista uczestników XVI wystawy nie była aż tak imponująca, ale ponownie wzięli udział: Abakanowicz,
Makowski, Gielniak, Panek, Tarasin, także Jan Berdyszak, Aleksandra Jachtoma, Mieczysław
Wejman, Stanisław Wójtowicz. Jedną z nagród otrzymała debiutująca wtedy Barbara Szubińska.
W XVII (1961/2) jeszcze raz Abakanowicz, Panek, Sienicki, Ziemski…
W II połowie lat 60. proponowano uczestnikom hasła tematyczne: 1966 – „Millenium”, 1967
– „50-lecie Rewolucji Październikowej”, 1968 – „Partyzantka kielecka”, 1969 – „Rok 1939. Polski
Ruch Oporu”, 1970 – „Polska walcząca na lądzie i morzu”, 1972 – „Kobieta w sztuce”. (Krzysztof
Mańczyński pamięta, że na wystawę o partyzantce przyjechał Mieczysław Moczar). Na tych wystawach
prace nawiązujące do tematu nie były liczne; nie było nagród, które by zachęcały artystów;
w rezultacie nastąpił kryzys.
Po 1975 r., kiedy Radom stał się miastem wojewódzkim, zwiększyły się możliwości organizacyjne
i finansowe; władze młodego województwa ze względów prestiżowych sprzyjały sztuce. Poziom
Salonów Zimowych podniósł się. W 1977 r. znów próbowano artystom sugerować temat wystawy:
„Polskie przeobrażenia”. Niektórzy z twórców wybrali temat przemysłowy; ale pojawił się też
obraz Krzysztofa Jackowskiego z Kielc, pt. „Polskie przeobrażenia”: trzech siedzących mężczyzn:
robotnik, chłop, inteligent (a może działacz partyjny); inaczej ubrani, ale niemal jednakowi, wszyscy
z tą samą twarzą, trochę podobną do Edwarda Gierka. Nie można było mieć pewności czy praca
tak politycznie słuszna, czy ironiczna, a może w ogóle kpina. Trzy kolejne wystawy, XXXII, XXXIII
i XXXIV, organizowane w latach 1978, 1979, 1980 miały hasło, które nie należało do języka propagandy:
„Metafora we współczesnym malarstwie i rysunku”. Nawiązano do twórczości patrona
głównej nagrody.
W 1975 r., na XXX Salonie, jury po raz pierwszy przyznało Nagrodę im. Jacka Malczewskiego,
także kilka innych. (Nagrody przyznawano także przed r. 1975, ale nieregularnie). Od tego czasu
przyznawano Nagrodę im. Malczewskiego (z przerwą w stanie wojennym, gdy wystawy były słabe
i nie było kandydatów, którzy by zasługiwali na takie uhonorowanie) – a także inne nagrody
i wyróżnienia. Nagrody zawsze wywoływały dyskusje; z perspektywy lat wyraźnie widać pomyłki i
pominięcia jury. Grand Prix – Nagrodę im. Jacka Malczewskiego otrzymali m. in. Rajmund Ziemski
(1977), Lech Okołów (1979), Ryszard Lis (1980), Krzysztof Wachowiak (1981), Jan Trojan (1982), Paweł
Łubowskii (1985), Jarosław Kweclich (1986), Paweł Rogoziński (1988). Wielu wybitnych artystów
otrzymało inne nagrody. Te pozostałe nagrody różnie były nazywane, zwykle nazwa wskazywała
fundatora; rzadziej nadawano im także kolejne numery.
Kolejne Salony lat 70. pozwoliły następnemu pokoleniu artystów, którzy zdecydowali się mieszkać
w Radomiu, prezentować swoje prace obok dzieł twórców z innych ośrodków (byli znów wśród
nich artyści znani) – i potem uczestniczyć w wystawach w innych miastach. Największa wystawa
odbyła się w kolejnym ważnym historycznym momencie, w r. 1981. W 35 Salonie – jak za dawnych
lat – uczestniczyło wielu wybitnych, jak nestor awangardy Henryk Stażewski, ale też Erna Rosenstein
i Mieczysław Wejman, wielu malarzy, rysowników, rzeźbiarzy młodszych pokoleń, np. Wiesław
Szamborski, Edward Dwurnik i Antoni Fałat, Maciej Bieniasz i Leszek Sobocki, Ryszard Winiarski,
Andrzej Gieraga i Jan Pamuła, Adam Wsiołkowski, Barbara Falender, Izabella Gustowska. Wystawa
prezentowała 393 prace malarskie, 237 rysunków i 88 rzeźb, autorstwa blisko 300 twórców.
WYSTAWY