Kazimierz M. - Politechnika Radomska

RZEŹBA
arteria – Rocznik Katedry Sztuki
tym małym rzeźbom, które swoją strukturą odpowiadają na stan przemian w sztuce, gdy pozostaje
ona w pewnych relacjach z głęboko pojmowanymi problemami swojego czasu oraz gdy zajmuje
określone stanowisko wobec rozwoju obrazowania, z uwzględnieniem różnych technik branych ze
środków masowego przekazu.
Jednym z przejawów życia artystycznego w Polsce lat 90-tych jest tzw. sztuka krytyczna. Działaniom
artystów towarzyszy dyskusja teoretyków i krytyków sztuki, próbujących zdefiniować jej
pojęcie, samo w sobie nieostre. Jest ono różnie rozumiane, ma wiele definicji i wykładni. Jego wieloznaczność
nie obciąża przecież sztuki określanej jako krytyczna, jeśli będziemy mieli na uwadze,
że wielcy artyści, niezależnie od czasu w którym tworzą zawsze są krytyczni wobec współczesnego
im świata. Możemy więc mówić o istnieniu tendencji krytycznej obecnej w twórczości artystów
polskich tych mianowicie, którzy zgłaszają krytyczny udział w debacie o współczesności i których
wypowiedź dotyczy funkcjonowania różnych układów kultury i staje się analizą struktur społecznych.
Krytyczność jest w tej twórczości równoznaczna z rozpoznaniem problemów.
Duża część praktyk z tego obszaru realizowana jest w technikach medialnych. Wprawdzie działania
te nabierają coraz większego znaczenia, to przecież we wspomnianym dyskursie wypowiadając
się poprzez małe obiekty rzeźbiarskie, uczestniczą artyści od dawna obecni w sztuce polskiej, razem
z młodym pokoleniem twórców dystansującym
się na ogół wobec koncepcji i dokonań
sztuki wcześniejszego okresu.
W 1996 roku Zbigniew Libera zrealizował
mały obiekt Obóz koncentracyjny
– Lego złożony z autentycznych klocków
pozbieranych z prawdziwych zestawów
Lego, dostępnych w sprzedaży. Problem,
który artysta porusza to problem edukacji
manipulowanej przez kulturę konsumpcyjną,
która dla zysku nie waha się wykorzystywać
pamięć o zbrodni.
Formułując krytykę kultury konsumpcyjnej,
artysta ujawnia mechanizmy w których
wszyscy żyjemy. Wykorzystuje w tym celu
język kultury masowej. Czy krytyczność tej
pracy zyskuje na tym czy traci. Z pewnością skutecznie skłania do namysłu. Jest to pytanie otwarte
kierowane do tej pracy, ale też do szerszej formacji sztuki współczesnej, która zajmując stanowisko
krytyczne wobec współczesnej kultury masowej, formułuje go w jej własnym języku i w tej grze
upatruje zasadniczą metodę artystycznej strategii.
Robert Rumas odnosi się też do kultury w której żyjemy, w tej jej sferze, która dotyczy polskiego
katolicyzmu. Obecność kościoła rzymsko-katolickiego w życiu publicznym (w tym także politycznym),
budzi krytyczną dyskusję w której uczestniczy także sztuka. Rumas jest jednym z nielicznych artystów,
którzy tę problematykę podejmują. Jaki jest polski katolicyzm – to podstawowe pytanie które stawia.
Banalny – stąd banał wyrażający się między innymi w charakterze obecnych na rynku sztuki dewocjonaliów,
stanowi zasadniczy element „jego strategii twórczej”. Zamykając dewocyjne figurki Madonny
w słojach „weka”, (cykl realizowany
od 1991 roku, cykl Termofory
od 1995), lub innych pojemnikach
reinterpretuje uświęcone
tradycją motywy. Weki są
kapsułami pełnymi artefaktów
naszych czasów. Religia podlega
tu pasteryzacji. Rumas wskazuje
na pewien poważny problem
wiary XXI wieku, której jakości
jej udomowienia zwalniają nas
z wymaganych przez nią poświęceń.
Błędem byłoby jednak interpretowanie
tych prac jedynie
w kategoriach irreligijnych. Wy-
Robert Rumas, z cyklu Słoje „weka”, 1991 – 2004.
Zbigniew Libera Obóz koncentracyjny – Lego, 1996.
mienione i inne realizacje artysty