stanje i perspektive u rudarstvu i odrţivi razvoj mining present state ...

Rudarstvo 2011 / Mining 2011stijenama. Tercijarne tvorevine leţe preko paleozoika i predstavljene su preteţno piroklastiĉnim tufitnimstijenama. Ukrasni kament- zeleni ĉvrsti tufovi su stotinama godina korišteni za pravljenje graĊevina,nadgrobnih spomenika i vjerskih objekata. Laboratorijskim ispitivanjima dokazano je da tufovi imajusledeći hemijski sastav:komponenta SiO 2 Al 2 O 3 Fe 2 O 3 K 2 O Na 2 O CaO MgO G.Ţ% 52,92 17,84 5,27 2,72 6,90 5,50 0,763 7,95Mikroskopskim ispitivanjima tufitnih stijena utvrĊeno je da su izgraĊene od vulkanoklastiĉnog materijala ida im je mineralni sastav sledeći:ANALCIM, BIOTIT, HLORIT, COIZIT, VULKANSKO STAKLO, KALCIT, PLAGIOKLASI,KVARC, APATIT, CIRKON, MAGNETIT, ILMENIT, FOSILNI MATERIJAL, LIMONIT.Najzastupljeniji materijal u ispitivanoj stijeni je ANALCIM (NaAlSi 2 O 6 x H 2 O) sa uĉešćem do 50% dok suliskuni i minerali iz grupe hlorita znaĉajno manje prisutni. Struktura analcima ima tipiĉnu zeolitskuotvorenost koja omogućava ulazak i pomjeranje velikih jona i molekula po cjeloj mreţi. Iz tih razlogaanalcim moţe da se ponaša kao hemijsko odnosno molekularno sito.Zeoliti su našli višestruku primjenu i to u: industriji za preĉišćavanje otpadnih voda (stoĉne i pilićarske farme) kao i pijaćih voda (zamjenafiltera kvarcnih pijeskova), mogućnost dobijanja visokokvalitetnog organo-mineralnog Ċubriva sa produţenim dejstvom, mogućnost upotrebe kao komponente za stoĉnu hranu, poboljšanje kvaliteta tla u cilju dobijanja većih prinosa, mogućnost proĉišćavanja metan-propan gasova (otklanjanje CO 2 i H 2 O).Zbog procentualne zastupljenosti anlacima u zeolitskim stijenama (leţišta Megara, Gajići, Jovići iGradina) ovi zeolitu su po svom kvalitetu jedinstveni u Evropi pa ĉak i u svijetu.Regionalnim istraţivanjima dokazane su potencijalne rezerve preko 2 milona tona a perspektivne preko100 miliona tona.ZakljuĉakKompanija „Boksit― bavi se istraţivanjem i eksploatacijom nekih veoma trţišno-komercijalnih nemetalnihsirovina a prije svega zeolita, kreĉnjaka, kvarca, bigra i bigrastog pijeska. Rezerve pojedinih sirovina sekreću od milion do nekoliko desetina miliona tona pa i više. Radi se o vrlo kvalitetnim sirovinama ĉijaupotreba i mogućnost šire upotrebe su dokazani. Pored separacije kvarcnog pijeska i linije za mljevenjekrupnih frakcija, izgraĊena je rotaciona sušara ĉime se otvara ĉitava paleta novih programa. Analcimskipiroklastiti zbog visokog sadrţaja analcima su rijetkost u svijetu i ovom resursu treba posvetiti većupaţnju oko dokazivanja geoloških rezervi i nastaviti ispitivanja o mogućnosti primjene u predloţenimprogramima. Ukoliko istraţivanje trţišta koje je u toku pokaţe da je proizvodnja opravdana i profitabilnapristupiće se izgradnji fabrike kreĉa u Zaklopaĉi, što u svakom sluĉaju podrazumjeva izmjenu tehnikedobijanja i tehnologije separisanja kreĉnjaka. Bigrasti pijesak je nezaobilazan resurs za kalcizaciju kiselihzemljišta, za popravku kvaliteta zemljišta i povećanje prinosa poljoprivrednih kultura. Oĉekivati je u vrlokratkom roku da se kroz nova istraţivanja, nove tehnologije i nove programe valorizacijom nemetalnihsirovina Kompanija „Boksit― najcjelishodnije na najracionalniji naĉin zaokruţi proces od istraţivanja pado trţišta pri tom znaĉajno šireći proizvodnu strukturu, obezbjeĊujući veće prisustvo na trţištu i povoljnijuposlovnu poziciju.98