stanje i perspektive u rudarstvu i odrţivi razvoj mining present state ...

Rudarstvo 2011 / Mining 2011UvodStrategijom razvoja energetike Republike Srbije do 2015. godine definisani su Prioritetni programi razvojaenergetskog sistema saglasno ciljevima energetske politike Srbije. Program Prioriteta pod nazivom„Tehnološke modernizacije postojećih rudnika uglja sa podzemnom eksploatacijom, otvaranje novihrudnika uglja i drugih sirovina sa energetskim potencijalom i uvoĊenje novih i ekološko prihvatljivihtehnologija― definisan je za sektor proizvodnje energetskih sirovina iz rudnika sa podzemnomeksploatacijom uglja u Srbiji.U periodu do kraja 2010. godine proizvodlja uglja iz aktivnih rudnika JP PEU predviĊena Strategijom nijeostvarena. Razloga za to ima više, a jedan od osnovnih je nedostatak sredstava za unapreĊenje imodernizaciju procesa proizvodnje. Za period do kraja 2012. godine, planira se povećanje proivodnje izJP PEU na nivo od 720.000 tona, što je manje od nivoa predviĊenog Strategijom (1.350.000 t). Da bi seostvario nivo proizvodnje koji predvia Strategija, potrebno je pored modernizacije postojećih kapaciteta,pripremiti i aktivirati nove.Ĉinjenica je, da su najveći resursi energetskih izvora u Srbiji upravo ĉvrsta fosilna goriva, a siguranenergetski izvor je samo onaj koji potiĉe iz sopstvenih energetskih resursa. Razvijene zemlje sveta pa ione koje poseduju bilo kakve energetske sirovinske potencijale, redovno ih istraţuju i aţurno bilansiraju,pogotovo ako se radi o neobnovljivim energetskim sirovinama kao što su fosilna goriva.Srbija nije imala pravi pristup razrešenju globalnih energetskih kriza koje su ostavile dubok negativan tragkod zemalja u razvoju. Već kod prve energetske krize svetskih razmera (1965. god). u momentu kadaindustrija uglja dostiţe maksimum u svom proizvodnom razvoju, drţava napušta do tada ozbiljnu brigu orazvoju energetike, i to upravo kada 1964. godine dostiţe svoj maksimum u proizvodnji uglja putempodzemne eksploatacije od 2.574.188 tona.Od tada proizvodnja uglja konstantno opada, što se najbolje vidi iz naredne tabele:Tabela 1. Proizvodnja uglja po godinama od 1970. do 2010. godineGodina Proizvodnja (t) Godina Proizvodnja (t) Godina Proizvodnja (t)1970 1.476.096 1994 686.393 2003 540.6581975 1.300.269 1995 662.445 2004 534.2611980 1.035.924 1996 651.239 2005 551.9601985 1.035.870 1997 697.943 2006 491.8091990 861.571 1998 634.013 2007 450.8001991 954.180 1999 579.202 2008 513.0001992 960.973 2000 623.230 2009 520.9811993 687.765 2001 549.159 2010 552.186Preorjentacija na energetska goriva (nafta i gas) iz uvoza u narednih desetak godina košta Srbiju gubitkaproizvodnih kapaciteta i fiziĉkog uništenja najvećeg broja rudnika sa podzemnom eksploatacijom uglja.Ostatak rudnika gubi, sve do danas, svoju razvojnu komponentu, a time i korak sa savremenim imodernim proizvodnim dostignućima u industriji uglja, prelazeći na teret društva i sopstvenog standarda,jer se ukupna proizvodnja uglja iz podzemne eksploatacije svela, poĉetkom XXI veka, u jednom trenutkuĉak i ispod 500.000 tona na godišnjem nivou. Kompleksnost uslova eksploatacije, novi trţišni uslovi i sveteţa ostvarljivost profita doveli su podzemnu eksploataciju uglja u veoma teško stanje ĉiji će daljiopstanak zavisiti od njene spremnosti za reorganizacijom i uvoĊenjem novih tehnologija u svim fazama44