stanje i perspektive u rudarstvu i odrţivi razvoj mining present state ...

Rudarstvo 2011 / Mining 2011PRIMJENA HIDRAULIĈNIH BAGERA KAŠIKARA NASELEKTIVNOJ EKSPLOATACIJI UGLJA NAPOVRŠINSKOM KOPU ''GRAĈANICA'' GACKOUSAGE OF HYDRAULIC EXCAVATOR IN SELECTIVEEXPLOITATION OF COAL ON OPEN PIT ''GRAĈANICA'' GACKORanko Stojanović , Boško VukovićRudnik i termoelektrana Gacko, Republika SrpskaRezimeU radu je opisana tehnologija rada hidrauliĉnog bagera kašikara na selektivnoj eksploataciji uglja.Prikazan jenivo selekcije u funkciji smanjenja eksploatacionih gubitka i razblaţenja uglja. Ugalj u leţištu gataĉkog bazenaje sloţene geološke graĊe raslojen znatnim brojem jalovih proslojaka debljine od 0.2 do 0,5 m. Tehnologijaselektivnog otkopavanja ima za cilj da smanji gubitke i razblaţenja mineralne sirovine (uglja) , umanjitroškove proizvodnje, a istovremeno povećava vijek eksploatacije leţišta.Selektivnom eksploatacijomotkopavaju se proslojci meĊuslojne jalovine debljine veće od 0,2 m, a svi manji proslojci se otkopavajuzajedno sa ugljem.Prikazan je simulacioni model rada hidrauliĉnog bagera kašikara sa razliĉitim debljinamaproslojaka i ostvareni kapaciteti. Ovim tehnološkim rješenjem selektivne eksploatacije postiţu se optimalniekonomski efekti iskorištenja ugljene materije iz leţišta, a za termoelektranu Gacko obezbjeĊuje se energetskogorivo topletne vrijednosti veće od 9 MJ/kg , što zadovoljava projektovane parametre kotlovskog postrojenja.Kljuĉne rijeĉi: ugljeni sloj, gubitci i razblaţenje, selektivna eksploatacija, hidrauliĉni bager.AbstractIn this paper we describe the usage of the hydraulic excavator in the selective exploitation of coal. The selectionlevel is shown in function of reduction of exploitation losses and dilution of coal. Coal found in the open pit inGacko has a complex geological content as it contains a number of tailings layers - 0.2 m to 0.5 m thick. Thegoal of the selective exploitation technology is to reduce the loss and dilution of coal, reduce the productionexpenses, as well as to allow the exploitation of the pit for the longer period of time.With the selectiveexploitation we are able to dig separately the tailings layers larger than 0.2 m and remaining dirt bands are dugwith the coal. The simulation explains how hydraulic excavator is working with different layer thickness and thecapacity that we were able to achieve. With this technology we are able to achieve the optimal economical levelof coal exploitation and we provide the Thermal Plant in Gacko with the energy fuel with calorific value largerthan 9 MJ/kg, which satisfy designed parameters.Key words: Coal layer, loses and dilution, selective exploitation, hydraulic excavat.GEOLOŠKE KARAKTERISTIKE LEŢIŠTA UGLJA „GACKO″Ugalj je osnovna mineralna sirovina gataĉke ugljonosne formacije. U gataĉkom neogenom basenusaĉuvano je (neerodovano) oko 470 m debljine sedimenata Gataĉke ugljonosne formacije. Geološkimistraţivanjima utvrĊeno je da je u nastaloj meĊuplaninskoj depresiji odlaganje biljne materije istvaranje slojeva treseta poĉelo ubrzo poslije deponovanja prvih neorganskih slojeva u odvojenimpaleoudubljenjima plitkog jezera. Geohemijski (metamorfni) procesi u gataĉkom ugljonosnom basenudošli su do stadijuma karbonifakacije gdje DTE iznosi oko 10 MJ/kg, a najzastupljeniji macerali sudensinit, ulminit, atrinit i tekstinit. Ugljevi imaju znaĉajan procenat ksilita (najmanje prvi podinski anajviše krovinski slojevi), što ima za posljedicu nepovoljan Hardgrove indeks, odnosno oteţanumeljivost uglja pri ulasku u termoelektranu.353