Zirve Eki - ISTANBUL REstate

24 GYODER
Gayrimenkul Zirvesi 10
Yunanistan'›n bugünkü yap›s›na benzer bir bütçe a盤› ve %70'leri
aflm›fl bir borç sto¤uylayd›. Yani Türkiye'nin flu andaki borç
durumu Yunanistan'›n yar›s›ndan daha iyi çünkü biz kamu
maliyesini toparlamay› ö¤rendik. Bu programda önümüzdeki üç
sene içinde herkes kamu maliyesinden batarken, batmamak
üzere planlanm›fl, o nedenle de iflsizli¤i ve büyümeyi yavafl yavafl
toparlayan bir program. fiimdi, tabiki bugünlerdeki geliflmelerle
daha iyi olabilir büyüme ve iflsizlik konusunda da birtak›m
önlemler al›nabilir. Türkiye'de iflsizlik %14'e dayanm›fl. 1999'a
kadar alt› ayl›k verilerimiz vard›, sonra üç ayl›k veriler, flimdi ayl›k
veriler. O nedenle analizi ayl›k veriler üzerinden yapmak laz›m.
Tar›mdaki iflsizlik konusunda fazla birfley söyleyemiyoruz. Ama
tar›m d›fl›nda hesaplar› güzel yapabiliyoruz. ‹ki tane birbirine ters
çal›flan güç var. Birtanesi iflgücüne yeni kat›lan insanlar, öbürü
de yeni yarat›lan ifller. Hem ifl kaybediyoruz hem kat›lan art›yor.
Çok yüksek miktarda iflgücüne kat›lan insan var. Sadece 14
rakam›na bakmak anlaml› de¤il ama 5 ayd›r yeni yarat›lan ifl
say›s› pozitife dönüyor ve iflgücüne kat›lan insan say›s›n› yeniyor.
‹flsizlik rakamlar› eksiye döndü üç ayd›r. Tabi üç ay bir trend
de¤il, yani bu üç ay olanlar önümüzdeki 3 sene olacak de¤il
ama bence biraz iyimser olarak bakabiliriz. Beklenenden çok
önce iflsizlik rakamlar› döndü. Tek bir rakama bakarak alt›ndaki
detaylara pek inanmamak laz›m.
fiimdi Türkiye'nin son dönemdeki performans›, bakarsan›z,
oldukça önemli. 1980 sonras›nda bu ülke bir hamle yapt›. 1980
y›l›nda Türkiye'nin ihracat› 2-2.5 milyar Dolar idi. Türkiye'nin
ithalat› 7.5 milyon dolard›. Türkiye'nin turizm geliri 250 milyon
dolar'd›. Bugün ihracat›m›z kriz öncesi 130 milyar dolara ç›kt›.
‹thalat›m›z afla¤› yukar› 200 milyar dolar› aflt›. Türkiye'nin Gayri
Safi Milli Has›las› da kabaca 700 milyar dolar› biraz aflt›. Yani
ithalat-ihracat› toplarsan›z Türkiye %50 d›fla aç›k bir ülke. Biz
Hong-Kong, Singapur gibiyiz art›k ama vatandafllar bunu
görmüyorlar. Türkiye çok d›fla aç›k bir ülke; bu iyi midir kötü
müdür, onu tart›flabiliriz. fiimdi burada da kifli bafl›na gelirde 10-
11 bin dolara ç›km›fl bulunuyoruz. A.T. Kearney diye bir
dan›flmanl›k flirketi var. Dünyadaki üç büyük flirketten biridir.
Geçenlerde dünyada on hamle yapan ve dünyadaki talebi ayakta
tutacak olan ülkeleri aç›klad›. O ülkelerde üçüncü s›rada Türkiye
yaz›yor. Bunlar objektif rakamlar.
15 Haziran 2010
fiimdi gelelim Türkiye'ye. ‹ktisatç› der ki: iflin bir arz yan› vard›r,
bir talep yan› vard›r, iki tarafl› bakacaks›n. Arz ve talep dengeli
olursa o zaman ekonomi iyiye gider. Arz taraf›n› biz hangi
sektörlerde üretimin yap›ld›¤›na bakarak görüyoruz. Türkiye'nin
sorunu üretim kapasitesi de¤il art›k. Yeterince çal›flmayan iflyerimiz,
kapal› dükkan›m›z, dura¤an fabrikam›z var. Sorun öbür tarafta.
Nerede? ‹flin talep yan›nda. Gayrisafi Yurt ‹çi Has›lan›n bileflenleri.
Bu hepimizin ekonomi dersinde gördü¤ü, hani vard›r ya "y=c+i+(gt)+x-m"
falan diye, Keynes denklemi. Talep taraf›nda sorunumuz.
Gayri Safi Yurt ‹çi Has›lan›n içinde özel tüketimin pay› %70.
Türkiye'deki toplam harcaman›n %70'ini art›k özel taraf yap›yor.
Kamunu harcamas›n›n pay› %9.7, 10 yani. Kamu art›k önemsiz.
"Devlet yaps›n" laf› geçerli de¤il. Devlet düzenleyecek, regüle
edecek, çerçeveyi oluflturacak, özel sektör yap›yor. Yat›r›ma geldi¤imiz
zaman biz %24 yat›r›m yap›yoruz. Afla¤› yukar› ortalama %18 tasarrufla
6 puan tasarruf a盤›m›z var. Bu da kabaca cari denge a盤›m›za
eflde¤er. Zaten teknik olarak da öyledir. fiimdi bak›n kamu o 24'ün
3'ünü yap›yor, özel 24'ün 20'sini yap›yor. Yani bugün Türkiye'de
gerçek bir piyasa ekonomisi var. Bak›n özel tüketim 2008'in ikinci
çeyre¤inden itibaren s›f›ra gelmifl, iflin %70'i olan özel tüketim. Durmufl
yani talep. Daha Lehman batmad›, Lehman Eylül'de batt› biliyorsunuz.
Eylül sonunda. Yat›r›ma da bakt›¤›n›z zaman özel yat›r›ma bakal›m,
esas felaket orada. %22 payl›, ikinci çeyre¤inde 2008'in -6, -13, -26,
-32. Hayk›rmak geliyor mu içinizden? -32 daralma oluyor mu? Oluyor.
-28, -21, -3.5. Bir sonraki rakam›n 2010'un ilk çeyre¤i rakam› ilan
edildi¤i zaman sizce eksi mi ç›kacak art› m›? Ne düflünüyorsunuz?
‹flareti çok tan geldi. ‹thalat artmaya bafllad›. Ne kadar ara mal› ithal
ediliyor, ne kadar yat›r›m mal› ithal ediliyor, rakamlar›na bir bak›n, cari
dengeyle birlikte ilan ediliyor. Onlar›n art› oldu¤unu göreceksiniz. Biz
orada pozitif bir rakam görece¤iz. Hem tüketimde hem yat›r›mda.
Zaten asl›nda böyle büyümelere de bakmamak laz›m. Pay X Büyüme
H›z›, yani katk›, "contribution" olarak bakmak laz›m. Türkiye'deki
kuvvetli olan istatistikler sanayi kesimindedir. Almanya neden batt›?
Almanya çünkü d›fl ticarette d›flar›ya ba¤›ml› bir ülke. Biz flimdi ithalat›n
tek ba¤›ml›l›k oldu¤unu düflünürdük, halbuki flimdi bu krizde anlaman›z
laz›m ki ihracat da bir tür ba¤›ml›l›k. Senin müflterilerin batt› m› sen
de bat›yorsun, bu kadar basit. Almanya'n›n ne teknolojisi eksik, ne
tasarrufu eksik, ne vas›fl› iflçisi eksik, hiçbiri eksik de¤il. Almanya
çöküverdi çünkü ihracat›n önemli bir k›sm› yurtd›fl›na ve makine-