ASA JOURNAL 11/2023
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
theme / review<br />
CONCRETE IN THE WOOD<br />
80 81<br />
ความสำาเร็จทั้งในแง่ความนิยมและคุณค่าทาง<br />
สถาปัตยกรรมของ Yellow Submarine Coffee<br />
Tank ในอำาเภอปากช่อง จังหวัดนครราชสีมา<br />
ทำาให้สืบสาย จิตตเกษม เจ้าของโครงการและ<br />
หนึ่งในสถาปนิกผู้ออกแบบ เริ่มวางแผนออกแบบ<br />
ส่วนต่อเติมในนาม Yellow Mini เพื่อเป็นสถานที่<br />
รองรับจำานวนคนที่มากขึ้น รวมถึงเพื่อสร้างพื้นที่<br />
ที่จะมอบประสบการณ์แปลกใหม่ขึ้น และพร้อมๆ<br />
กันนั้น เขาก็ได้วางแผนอีกโครงการต่อเนื่องที่ตั้ง<br />
อยู่ในพื้นที่ข้างเคียงกันเป็นบ้านพักอาศัยสำ าหรับ<br />
เขาและครอบครัว ความเหมือนจนน่าสังเกตของ<br />
ทั้งสองโครงการ คือรูปลักษณ์ภายนอกที่เป็น<br />
เหมือนกลุ่มแท่งและกล่องคอนกรีตวางทับซับ-<br />
ซ้อนลดหลั่นไปตามเนินดิน ใต้ร่มเงาไพศาลของ<br />
ผืนไม้ยมหอม แต่เบื้องลึกนั้น คือความต่างในแง่<br />
เทคนิคการก่อสร้าง รวมถึงในแง่แนวความคิด<br />
ทางสถาปัตยกรรม ที่แสดงให้เห็นว่าแม้ทั้งสอง<br />
โครงการจะมีจุดร่วมเดียวกันคือวัสดุคอนกรีต แต่<br />
ปลายทางของสถาปัตยกรรมทั้งสองนั้นแตกต่าง<br />
กันอย่างน่าสนใจ<br />
สถาปนิก JOYS Architects ที่ประกอบด้วยสืบ-<br />
สาย และสมาชิกผู้ก่อตั้งอีกสองท่าน คือ ประเสริฐ<br />
อนันทยานนท์ และ ณัฏฐ์ ละเอียดอ่อน ได้วาง<br />
แนวคิดการออกแบบ Yellow Mini โดยยึดเอา<br />
ลักษณะของเนินดินที่ลาดชันต่อเนื่องออกมาจาก<br />
ตัวอาคารแรกเป็นตัวแปรตั้งต้นของโครงการ<br />
แนวคิดสำาคัญของโครงการคือการใช้องค์ประกอบ<br />
ทางสถาปัตยกรรมขับเน้นลักษณะลาดชันของ<br />
เนินดินให้ชัดเจน เพื่อผลลัพธ์ด้านประสบการณ์<br />
และการรับรู้ที่แปลกใหม่ ต่อยอดเนื้อหาจาก<br />
อาคารเดิมที่ตั้งอยู่ใกล้ๆ<br />
สำาหรับแนวทางการออกแบบ สถาปนิกได้เริ่ม<br />
จากการกำาหนดตำาแหน่ง ‘หลังคา’ แบนราบ<br />
ขนาดใหญ่ไว้เหนือผืนดินที่ลาดชันดังกล่าวก่อน<br />
โดยมีแนวคิดให้แผ่นหลังคา หรือระนาบแนวนอน<br />
เหนือศีรษะที่ปกคลุมเนินดินนี้เป็นวัตถุบอก<br />
ขอบเขต และกำาหนดลักษณะของที่ว่างเบื้องล่าง<br />
แต่มีเงื่อนไขคือต้องโปร่งโล่งให้มากที่สุดเท่าที่<br />
จะทำาได้ ผลลัพธ์จึงประกอบด้วยแผ่นหลังคา<br />
คอนกรีตแบนราบผืนใหญ่ราว 8x27 เมตร โดย<br />
มีจุดรองรับน้ำาหนักเบื้องล่างเพียง 5 จุดสลับ<br />
ตำาแหน่งกันไปตามเนินดินที่ลดหลั่น สถาปนิก<br />
ยังได้เลือกเจาะเปิดช่องบนแผ่นหลังคาในจุดต่างๆ<br />
เพิ่มเติม โดยเฉพาะจุดที่ตำาแหน่งหลังคาอยู่ใกล้<br />
ระดับดินมาก เพื่อให้ช่องเปิดดังกล่าวเอื้อให้<br />
ผู้คนสามารถเดินทะลุไต่ระดับขึ้นไปใช้งานยัง<br />
เนินดินเบื้องบนได้ โดยรวมแล้ว ทั้งการแผ่ขยาย<br />
กว้างของแผ่นหลังคา จุดรับน้ำาหนักน้อยจุด และ<br />
การคว้านเปิดในหลายตำาแหน่งนั้น ทำาให้การ<br />
ก่อสร้างและความเป็นไปได้ทางวิศวกรรมเป็น<br />
เรื่องท้าทายอย่างยิ่ง<br />
การตอบคำาถามในเชิงวิศวกรรมนี่เองที่ทำ าให้วัสดุ<br />
คอนกรีตเป็นปัจจัยเด่นในโครงการ เริ่มจากการ<br />
ใช้คอนกรีตกำาลังสูง และเหล็กกำาลังสูง เอื้อให้<br />
โครงสร้างสามารถรับแรงได้ และมีขนาดตามที่<br />
ต้องการ ฐานรากเป็นอีกปัจจัยสำาคัญในการถ่วง<br />
โครงสร้างทั้งหมด โดยไพศาล พ้นภัย วิศวกร<br />
ของโครงการ ออกแบบฐานรากเป็นแบบแผ่น<br />
ขนาดใหญ่พิเศษ และมีรูปร่างไม่ซ้ำ ากันตาม<br />
ความเหมาะสมในแต่ละจุด ฐานรากเหล่านี้ยัง<br />
มีบทบาทเด่นคือเมื่อสถาปนิกเห็นประโยชน์<br />
จากการแผ่ของฐานรากในลักษณะต่างๆ จึงมี<br />
แนวคิดต้องการเปิดหน้าดินแล้วใช้ผิวฐานราก<br />
เป็นพื้นที่นั่งลงไปโดยตรง ในจุดนี้วิศวกรจึงต้อง<br />
เสริมความหนาของขอบฐานรากเบื้องล่างเพื่อ<br />
ป้องกันไม่ให้ดินไหลเพิ่มเติมด้วย ในท้ายที่สุด<br />
ผืนหลังคามหึมาถูกออกแบบให้ช่วงปลายระยะ<br />
ยื่นยาวลดลำาดับความหนาลงเป็นขั้นๆ ที่นำามา<br />
ซึ่งจุดสมดุลของขนาดโครงสร้าง การแอ่นตัว<br />
การมีช่องเปิดโดยไม่พังทลาย และการยื่นยาว<br />
โดยไม่มีโครงสร้างรองรับทั้งหมด หรือในรูปแบบ<br />
ที่ไพศาลอธิบายไว้ว่า เป็นการกำาหนดจาก<br />
‘รูปธรรมชาติของแรง’ คือเป็นรูปทรงที่เกิดจาก<br />
ความจำาเป็นของแรงด้านวิศวกรรม ณ จุดนั้นๆ<br />
โดยแท้จริง<br />
จะเห็นได้ว่า ความโดดเด่นของคอนกรีตใน<br />
Yellow Mini คือความสำาคัญด้านโครงสร้าง และ<br />
การแสดงออกทางความจำาเป็นด้านวิศวกรรม<br />
ที่สถาปนิกก็เลือกที่จะนำ าเสนอคอนกรีตเช่นนั้น<br />
อย่างตรงไปตรงมาไม่ปิดบัง โดยแนวคิดการยก<br />
เทคนิคการก่อสร้างมานำาเสนอเป็นความงามของ<br />
อาคารนั้น ก็ยังเป็นแนวทางเดียวกันกับ Yellow<br />
House ที่ถูกออกแบบโดยสถาปนิกกลุ่มเดียวกัน<br />
ทว่ามีประเด็นต่างกันในหลายกรณีในเบื้องต้น<br />
บ้าน Yellow House แม้จะมีรูปลักษณ์เป็นบ้าน<br />
กล่องคอนกรีตดูทึบตันโดยตลอด จนชวนให้<br />
นึกว่าโครงสร้างอาคารนั้นอาจเป็นระบบผนังรับ<br />
น้ำาหนัก แท้จริงแล้วตัวบ้านนั้นก่อสร้างในระบบ<br />
Skeleton ที่เกิดจากเสาและคานเหมือนโดย<br />
ทั่วไปในประเทศไทย ความทึบตันของอาคาร<br />
เกิดจากแนวความคิดการออกแบบที่สถาปนิกได้<br />
วางแผนผังอาคารเป็นชั้นๆ ออกไปคล้ายไข่ดาว<br />
โดยมีห้องนอนอยู่ใจกลาง แล้วล้อมรอบสี่ด้าน<br />
ด้วยส่วนใช้สอยอื่นๆ อย่างห้องน้ำ า นั่งเล่น ครัว<br />
และห้องทำางาน ซึ่งหัวใจสำาคัญคือทุกๆ ด้านทั้งสี่<br />
จะมีคอร์ทประจำาด้าน ไว้เชื่อมต่อกับสิ่งแวดล้อม<br />
ภายนอก และรับแสงธรรมชาติเข้าสู่ภายใน<br />
อาคารด้วย<br />
บทบาทของคอนกรีตในบ้านหลังนี้ชัดเจนที่สุด<br />
คือบนผนังทุกส่วนที่เหมือนกันตลอดรอบบ้าน<br />
โดยเกิดขึ้นตามแนวความคิดหลักคือ การสร้าง<br />
ความต่อเนื่องและเชื่อมโยงระหว่างความเป็น<br />
ภายในและภายนอกผ่านการใช้วัสดุกรุผนังที่<br />
เหมือนกัน โดยแม้คอนกรีตจะไม่ใช่ตัวเลือกแรก<br />
ของสถาปนิกทั้งสาม แต่ท้ายที่สุด พวกเขาได้<br />
สรุปที่เทคนิคการสร้างพื้นผิวบนผนังก่ออิฐฉาบ<br />
ปูนธรรมดาด้วยการตั้งไม้แบบ และเทคอนกรีต<br />
ประกบตลอดผนังให้เหมือนกันทุกผนังทั้งภาย-<br />
นอกและภายในบ้าน ผลลัพธ์ที่ได้จึงเป็นบ้าน<br />
ที่ประกอบด้วยผนังหนา และขึ้นรูปของวัสดุ<br />
คอนกรีตเป็นชั้นๆ อย่างชัดเจนโดยไม่ปิดบัง<br />
ความไม่ปิดบังเทคนิคการก่อสร้างดังที่ว่านี้<br />
สถาปนิกได้กล่าวเสริมว่า ยังรวมถึงการไม่ปิดบัง<br />
ว่าบ้านทั้งหลังเป็นบ้านที่เกิดจากระบบเสา-คาน<br />
ไม่ใช่ระบบผนังรับน้ำ าหนัก อันจะเห็นได้จาก<br />
การจงใจแสดงความไม่สมบูรณ์แบบของการเท<br />
คอนกรีตปิดผิว ไม่ว่าจะเป็นบรรดารูพรุน รวม<br />
ถึงเศษหินที่กองและทะลุปูนออกมาแทนที่จะถูก<br />
กลบให้มิด เป็นความไม่สมบูรณ์ที่คงไม่อาจ<br />
อนุญาตให้เกิดได้หากเป็นบ้านแบบผนังรับน้ำ าหนัก<br />
ที่ย่อมจะสื่อถึงความไม่แข็งแรง หรือความไม่ได้<br />
มาตรฐานด้านวิศวกรรม<br />
จากแง่มุมนี้ จึงจะเห็นว่าบ้าน Yellow House<br />
มีจุดเด่นเรื่องการใช้วัสดุคอนกรีตที่การเป็น<br />
องค์ประกอบตกแต่ง ทว่าก็เป็นการตกแต่งที่<br />
ต้องการบอกใบ้ หรือสื่อนัยถึงระบบการก่อสร้าง<br />
ที่แท้จริงของบ้าน ในท้ายที่สุดแล้ว โดยทั้งจุด<br />
ร่วมและจุดต่างของทั้งโครงการ Yellow Mini<br />
และบ้านพักอาศัยที่ตั้งอยู่ใกล้เคียงกันนี้ เป็น<br />
อีกตัวอย่างหนึ่งที่แสดงให้เห็นถึงการตีความ<br />
สถาปัตยกรรมผ่านวัสดุเดียวกัน คือ คอนกรีต<br />
ไว้อย่างน่าสนใจ<br />
03<br />
การจัดพื้นที่นั่งจากการ<br />
ปรับแต่งพื้นดินที่ต่อเนื่อง<br />
ออกมาจากตำาแหน่งของ<br />
ฐานราก<br />
04<br />
รูปตัดของอาคารเเสดง<br />
การเชื่อมต่อของพื้นที่<br />
ในทางนอน<br />
05<br />
โครงสร้างรองรับหลังคา<br />
ที่ลดเป็นขั้นๆ ออกแบบ<br />
ให้เป็นรูปทรงบันได เพื่อ<br />
ล้อไปกับการไล่ความสูง<br />
ขึ้นของระดับดิน<br />
4<br />
3<br />
5
Change language