VEELHEID EN BINDING

109
Die Zoeloe-vader praat van sy ongetroude dogter as
izinkomo zami („my beeste"), denkende aan die lobola, die
bruidskat wat hy in die vorm van beeste van 'n potensiële
skoonseun gaan kry. Daarom sal die vader ook se, wanneer
sy ongetroude dogter verkeer met 'n man gehad het: „Hy het
my beeskraal se hek sonder die wet oopgebreek."
'n Boom kan ook seksuele simbool wees vir die vader, die
„kuddes vee” die kinders wat hy verwek het.
Hoewel dr. Schoeman se interpretasie nie verder gegaan
het nie, is deur hierdie proewe daarvan reeds duidelik die
moontlikheid gestel om op hierdie simboliese vlak die hele
gedig te interpreteer.
§ 6. Met hierdie gegewens in gedagte, gaan ons nou weer
terug na die gedig self. Ons het nie alle bestanddele van
hierdie gedig etnologies kon annoteer nie, maar het ons tog
geörienteer in die agtergrond daarvan.
Volgens die kennis wat ons van die „oer"-sprokie het, lyk
dit asof ons in die gedig met 'n vermenging van variante te
doen het. Hoewel die twee broers, die verskyning van vee
uit holtes van 'n boom, die krans, die laat-sak (stoot?) van
die jonger broer oor die krans, die voël wat na die gewelddaad
verskyn, almal gegee is in die Zoeloe-variant, kom die
belangrike spikkelkoei-gegewe uit die Sotho-variant. Maar
hieruit hoef nie noodwendig tot „vermenging" gekonkludeer
word nie.
Dr. Mofokeng sê dat daar verskillende variante van die
sprokie bestaan, en dr. Schoeman wys daarop dat 'n sprokie
in één gebied so dikwels nie dieselfde daar uitsien as in 'n
ander gebied nie. Benewens die opgetekende variante, kan
daar natuurlik nog talle variante in mondelinge oorlewering
bestaan — dit hang inderdaad daarvan af waar die digter die
oersprokie „raakgehoor" het. Dit is bes moontlik dat daar
alleen een variant aan die gedig ten grondslag lê, een waar
-mee die besondere feitekonstellasie van die gedig, die volgorde
waarin die verhaal vertel word, méér ooreenkoms ver-