You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
40<br />
hulle daarmee gooi. 27 Die idioom en die bygeloof tesame kan<br />
voldoende „etimologie" vir die formule in Cl vorm. Cl moet<br />
dan feitlik as kontaminasie van die twee dinge onderling<br />
beskou word. En dus is uit 'n kennis van die taal alreeds af<br />
te lei dat spoed, trefsekerheid aan die klip in hierdie konteks<br />
toegevoeg moet word deur die formule.<br />
Die uitdrukkings „vetgesmeerde blits", „vet gee", en die<br />
beswering van die klip het egter al geyk geraak in taal- en<br />
kultuurgebruik tot idioom en gewoonte respektiewelik. Normaalweg<br />
is daar sekerlik nie meer by die gebruik daarvan 'n<br />
„magiese" opset nie; in die kultuurtaal geld hierdie uitdrukkings<br />
as 'n „Versteinerung", in die sin waarin Havers dit<br />
gebruik, naamlik as 'n oorblyfsel van 'n primitiewe denkwyse<br />
wat allengs sy oorspronklike waarde verloor het. 28<br />
Maar hierdie handeling, „smeer vet aan 'n klip", word as<br />
feitelike aanbod gedoen in 'n konteks waarin alreeds 'n aura<br />
van meta-realiteit geskep is. Hierdie sprokieswêreld erken die<br />
werklikheid van die bo-natuurlike ( „Uit holtes van 'n boom /<br />
het kuddes vee gekom"). En op dié vlak kry die geykte uitdrukking<br />
weer sy oorspronklike waarde terug; in die konteks<br />
word die „eerste" betekenis van die handeling geaktiveer, en<br />
die eerste, oorspronklike geloof in die effektiwiteit van die<br />
formule herleef. In hierdie wereld, dus, geld „smeer vet aan<br />
'n klip” inderdaad as towerformule.<br />
In die voorbereiding tot die daad word alle moontlikheid<br />
27 Hiervan maak N. P. van Wyk Louw gebruik in een van die gediggies<br />
in die afdeling Klipwerk van .Wuwe Verse (Kaapstad 1954):<br />
Klippie-nat-spu, vang die haas!<br />
sy ore skyn al deur....<br />
(p. 52)<br />
28 In § 85 van Handbuch noem Havers soortgelyke „verstenings",<br />
waar die primitiewe geloof in bo-natuurlike demone in die kultuurtaal<br />
oorgebly het: „DaB auch das Seelische, insbesondere die Erscheinungen<br />
des Gemüts- and Affektlebens, einst mit übernatürlichen dämonischen<br />
Wesen in kausale Verbindung gebracht wurden, davon haben rich auch<br />
in den Kultursprachen noch manche sprachliche ,Versteinerungen' erhalten....<br />
P. Kretschmer (hat) gezeigt, daB den Bezeichnungen fur<br />
Abstrakta die Namen von Di monen zugrunde liegen" (p. 104).