17.08.2013 Views

VEELHEID EN BINDING

VEELHEID EN BINDING

VEELHEID EN BINDING

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

40<br />

hulle daarmee gooi. 27 Die idioom en die bygeloof tesame kan<br />

voldoende „etimologie" vir die formule in Cl vorm. Cl moet<br />

dan feitlik as kontaminasie van die twee dinge onderling<br />

beskou word. En dus is uit 'n kennis van die taal alreeds af<br />

te lei dat spoed, trefsekerheid aan die klip in hierdie konteks<br />

toegevoeg moet word deur die formule.<br />

Die uitdrukkings „vetgesmeerde blits", „vet gee", en die<br />

beswering van die klip het egter al geyk geraak in taal- en<br />

kultuurgebruik tot idioom en gewoonte respektiewelik. Normaalweg<br />

is daar sekerlik nie meer by die gebruik daarvan 'n<br />

„magiese" opset nie; in die kultuurtaal geld hierdie uitdrukkings<br />

as 'n „Versteinerung", in die sin waarin Havers dit<br />

gebruik, naamlik as 'n oorblyfsel van 'n primitiewe denkwyse<br />

wat allengs sy oorspronklike waarde verloor het. 28<br />

Maar hierdie handeling, „smeer vet aan 'n klip", word as<br />

feitelike aanbod gedoen in 'n konteks waarin alreeds 'n aura<br />

van meta-realiteit geskep is. Hierdie sprokieswêreld erken die<br />

werklikheid van die bo-natuurlike ( „Uit holtes van 'n boom /<br />

het kuddes vee gekom"). En op dié vlak kry die geykte uitdrukking<br />

weer sy oorspronklike waarde terug; in die konteks<br />

word die „eerste" betekenis van die handeling geaktiveer, en<br />

die eerste, oorspronklike geloof in die effektiwiteit van die<br />

formule herleef. In hierdie wereld, dus, geld „smeer vet aan<br />

'n klip” inderdaad as towerformule.<br />

In die voorbereiding tot die daad word alle moontlikheid<br />

27 Hiervan maak N. P. van Wyk Louw gebruik in een van die gediggies<br />

in die afdeling Klipwerk van .Wuwe Verse (Kaapstad 1954):<br />

Klippie-nat-spu, vang die haas!<br />

sy ore skyn al deur....<br />

(p. 52)<br />

28 In § 85 van Handbuch noem Havers soortgelyke „verstenings",<br />

waar die primitiewe geloof in bo-natuurlike demone in die kultuurtaal<br />

oorgebly het: „DaB auch das Seelische, insbesondere die Erscheinungen<br />

des Gemüts- and Affektlebens, einst mit übernatürlichen dämonischen<br />

Wesen in kausale Verbindung gebracht wurden, davon haben rich auch<br />

in den Kultursprachen noch manche sprachliche ,Versteinerungen' erhalten....<br />

P. Kretschmer (hat) gezeigt, daB den Bezeichnungen fur<br />

Abstrakta die Namen von Di monen zugrunde liegen" (p. 104).

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!