17.08.2013 Views

VEELHEID EN BINDING

VEELHEID EN BINDING

VEELHEID EN BINDING

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

14<br />

Die skema toon ons dat die vier sinne opgebou word uit<br />

sub-eenhede wat in die meeste gevalle (die enigste uitsondering<br />

is die byvoeglike bysin in D4) self in sintakties-strukturele<br />

opsig voltooid is. So is in die sin A(1 tot 4) twee<br />

struktureel-voltooide nosies te onderken, geskei en verbind<br />

deur die komma; 6 in B(1 tot 4), drie voltooide nosies, ook<br />

telkens geskei en verbind deur 'n komma; in Cl tot D2 is<br />

daar vyf, waar die komma (drie keer) en die liggende streep<br />

die verbindings aantoon.<br />

In al drie hierdie sinne mag ons dus van parataksis praat,<br />

'n neweskikking van struktureel-voltooide nosies, waar die<br />

komma (met één uitsondering, nl. die streep aan die einde<br />

van C4) in elke geval as skakel fungeer. Die komma hef dus<br />

in elke geval die moontlike isolasie van die nosies binne die<br />

tipografies-gegewe sinne op; die komma alleen dui daarop<br />

dat die isolasie nie volkome is nie.<br />

Alleen in D(3+4) is daar 'n geval van hipotaksis — sintaktiese<br />

„groepering" in hoofsin en bysin. Die voorafgaande<br />

aanbod geskied daarenteen in 'n „reeks."<br />

Die sintaktiese verskynsel van parataksis het in hierdie<br />

aanbod 'n feitelike konsekwensie. Die strukturele voltooidheid<br />

(in linguistiese opsig) van die onderskeie nosies isoleer hulle<br />

t.o.v. mekaar, en linguisties is hul samehang alleen maar deur<br />

die komma en die streep aangedui. Die feitsake wat elke keer<br />

binne so 'n nosie aangebied word, is dus begrens — ook die<br />

feitelike aanbod word geïsoleer-in-verband. 'r Die paratak-<br />

6 Onder „nosie" word verstaan: 'n informasie- eenheid wat, hetsy deur<br />

die taalvorm self, hetsy deur die konteks, op 'n spesifieke wyse in die<br />

tyd gestel is.<br />

7 Vgl. Scholtz, a.w., p. 102, 103 vir 'n soortgelyke isolasie-in-verband.<br />

Wilhelm Havers, Handbuch der erkli renden Syntax, Heidelberg 1931,<br />

§ 48, noem die suksessiewe denke as die onderliggende dryfkrag vir die<br />

verskynsel van parataksis. Hiermee gaan 'n losse sinsbou saam („eine<br />

lockere Art der Satzfügung”) waarvan by sê: „Kunstvoile Perioden licht<br />

die Volks- and Umgangssprache nicht, and wo die Schriftsprache eine<br />

logische Gliederung des Satzgefüges in Haupt- and Nebensatz hat, da<br />

stellt die lebendige Rede die Sätze oft gleichberechtigt nebeneinander,<br />

man uberlált es dem Hörer, sich ihre gedankliche Beziehung zurecht zu<br />

legen."

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!