Nummer 3/2011 (.pdf) - FOD Sociale Zekerheid

PROGRESSIEVE DUALISERING VAN DE BISMARCKIAANSE STELSELS VAN SOCIALE BESCHERMINGdit stelsel zelf het slachtoffer is van de aanslepende crisis, want door de werkloosheiden de zwakke groei kunnen er niet genoeg ontvangsten worden geboekt.Meestal stelden de regeringen de hervormingen in de jaren negentig voor als wildenze hiermee de doelstelling nastreven om het stelsel te redden en niet om het tedoen verdwijnen, noch om het grondig om te vormen (ook al wilden de neoliberaleregeringen die in de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk aan de machtwaren, al meer dan tien jaar lang de welvaartsstaat ontmantelen – Pierson, 2001).Of het nu gaat over de hervormingen van de pensioenen, de werkloosheids- ofinvaliditeitsverzekering, de techniek die vooral werd aangewend om de kosten tedrukken, bestond erin om de band tussen het bedrag en de duur van de bijdragenen het volume van de uitkeringen strakker aan te halen (door de berekeningsformulete veranderen en/of de regels voor toegang tot de rechten strenger te maken).De hervormingen steunden met andere woorden op de reeds in deze stelselsopgenomen logica (het “bijdragevermogen van de verstrekkingen”: het recht opsociale uitkeringen spruit voort uit de voorafgaande betaling van de sociale bijdragen).Over het algemeen werd de duur van de bijdragebetaling vóór de werkloosheidverlengd om op een volledige uitkering aanspraak te kunnen maken.Verder werd het aantal jaren om recht te hebben op een volwaardig pensioen,opgetrokken of er werd meer afgetrokken voor pensioenen die vóór de wettelijkepensioenleeftijd worden opgenomen. Zo werden ook de prestaties verminderd,vooral voor diegenen die geen volledige loopbaan konden hebben. Om de socialetekorten weg te werken werden ook beslissingen genomen om de financiering vande “niet op bijdragebetaling berustende” prestaties uit de begroting van de socialeverzekering te halen.Omstreeks 1990 stuitten de hervormingsprojecten vaak op sterk verzet en er moestmet de sociale partners over worden onderhandeld opdat ze zouden wordengoedgekeurd. In de voorafgaande periode werd, zoals we hebben gezien, de kostprijsvoor de nieuwe sociale uitgaven – om de gevolgen van de crisis te verzachten enmet name die personen die uit de arbeidsmarkt zijn getreden (in het bijzonderdiegenen in brugpensioen) te helpen – in de meeste gevallen gedragen door desociale verzekeringen (hetzelfde geldt voor de kosten voor de Duitse eenmaking,die voornamelijk door de West-Duitse sociale verzekeringen werden gedragen). Desociale partners verweten de regeringen alsmaar vaker dit feit; zij oordeelden dat dekosten voor de niet op bijdragebetaling berustende prestaties voor een groot deelde financiële moeilijkheden van de sociale verzekeringen verklaarden. In nagenoegalle continentale landen eisten de sociale partners dat de Staat zijn verantwoordelijkhedenzou opnemen en met de belastingen (en niet met de sociale bijdragen)de niet op bijdragebetaling berustende uitkeringen zou betalen.Van de vele pogingen tot hervorming om de sociale uitgaven te drukken, werdendiegene goedgekeurd, die met een “opheldering van de verantwoordelijkheden”gepaard gingen. De hervormingen steunen meestal op een (expliciete of impliciete)politieke uitwisseling: de regering stelt aan de sociale partners voor om de financie-319