Nummer 3/2011 (.pdf) - FOD Sociale Zekerheid

BELGISCH TIJDSCHRIFT VOOR SOCIALE ZEKERHEID - 3e TRIMESTER 2011tijd waarover bij het ondertussen beroemde Wassenaar-akkoord van 1982 werdonderhandeld tot slot, haalde de Nederlandse economie voordeel uit een enigszinsgezonde macro-economische situatie en een duidelijk forsere groei van de werkgelegenheiddan de andere landen (zie Visser en Hemerijck, 1997), waar uitvoerig overgelijkwaardige sociale pacten werd gedebatteerd die tot op heden echter nog nietmet succes in de praktijk werden omgezet (3).Op basis van de theoretische vooruitzichten die momenteel de bovenhand hebben,zouden we daarom in deze vier landen beleidsinitiatieven inzake bescherming tegenwerkloosheid moeten verwachten die ofwel eveneens immobiel zijn (door het feitdat ze nagenoeg dezelfde instellingen inzake bescherming tegen werkloosheid delenen verondersteld worden veranderingen tegen te gaan), ofwel zeer ongelijkmatigdynamisch zijn en uiteenlopende trajecten volgen (door het feit dat hun algemeneeconomische omstandigheden en hun politieke configuraties, exogene factoren diede verandering moeten verklaren, verschillend zijn). Derhalve stellen we met enigeverbazing vast dat het scenario eerder een ingrijpende verandering inhoudt, maardat er ook frappante gelijkenissen zijn tussen de vier gevallen.3.1. SELECTIEVE KOSTENVERMINDERINGIn de periode van het midden van de jaren tachtig tot het midden van de jaren 2000zijn de uitgaven voor de werkloosheidsuitkeringen globaal gesproken stabielgebleven (België) of lichtjes gestegen (Frankrijk, Duitsland en Nederland), zelfs naeen correctie waarbij met de evolutie van het werkloosheidscijfer rekening werdgehouden. Hieruit afleiden dat kostenbeperking niet op de agenda van het beleidinzake bescherming tegen werkloosheid stond, zou echter een voorbarige conclusiezijn. Soms al heel vroeg (Duitsland en Nederland) en overal vanaf het begin van dejaren negentig waren de versterking van de ontvankelijkheidscriteria voor de uitkeringenen/of de uitsluiting van sommige werklozen van het recht op verzekeringsuitkeringen,de treffende kenmerken van de hervormingen in Continentaal Europa.Dit fenomeen komt in de gegevens met betrekking tot de uitgaven niet duidelijk totuiting, maar dat komt doordat deze besparingen werden gecompenseerd door selectieveuitbreidingen van de rechten voor sommige specifieke groepen bij de werklozen,in het bijzonder de oudere werklozen en/of degenen die het langst hebbenbijgedragen. Met andere woorden: de expansionistische maatregelen die de ‘afvloeiingvan arbeidskrachten’ – waarop een groot deel van de literatuur vooral de aandachtricht – in de hand moeten werken, gingen gepaard met – en nooptenwaarschijnlijk tot – inkrimpingen in andere luiken van het uitkeringsstelsel. We kunnenspreken van een gematigde expansionistische dynamiek, maar tegelijkertijd ookvan een selectieve kostenvermindering.(3) Het huidige hoge werkgelegenheidscijfer in Nederland heeft echter heel veel te danken aan deontwikkeling van deeltijdse arbeid in de jaren tachtig en negentig. In 2003 was de Nederlandsewerkgelegenheidsgraad, in voltijdse equivalenten, vergelijkbaar met de Duitse, iets hoger dan de Belgische,maar iets lager dan de Franse.488