Nummer 3/2011 (.pdf) - FOD Sociale Zekerheid

DE HERVORMINGEN VAN DE VERZORGINGSSTAAT IN DUITSLANDEerst en vooral de financiering: de inkomsten van alle socialeverzekeringsstelselszijn per definitie hoofdzakelijk of volledig afkomstig van inkomensafhankelijke bijdragen,die geen verband houden met individuele risico’s. Ze worden gelijkmatigverdeeld over werkgevers en werknemers. De bijdragen worden geheven tot aaneen bepaald inkomensplafond (dat voor werklozen en gepensioneerden hoger is) enboven dat plafond is er geen recht op uitkeringen. Van meet af aan waren belastingsubsidieseen financieringsbestanddeel in het pensioenstelsel en herhaaldelijk moestde federale regering de tekorten in het stelsel van de werkloosheidsverzekeringdekken. Verzekering voor blijvende zorg en de gezondheidszorg financierden (tot in2003) hun uitgaven altijd louter en alleen uit bijdragen en alle stelsels werkten volgenshet pay-as-you-go-principe. In naam van de uitkeringstrekkers hevelt hetrespectieve stelsel bijdragen naar andere stelsels over (bv. van werkloosheidsverzekeringnaar ziekenfonds, pensioenstelsel en heden ten dage ook naar het stelsel voorblijvende zorg). Door deze onderlinge financiële afhankelijkheid hebben regelwijzigingenin één stelsel (bv. wijziging van de bijdragevoet) vaak ook gevolgenvoor de financiële status van de andere stelsels.Over het algemeen hangt het recht op uitkeringen af van eerder betaalde bijdragenberekend op het feitelijke inkomen. De meeste verzekerden zijn verplicht verzekerd.Tot de ziekenfondsen en het pensioenstelsel van de overheid kunnen gegadigdenook vrijwillig toetreden (bv. zelfstandigen). Werknemers met een loon dat boveneen bepaald plafond ligt, kunnen eveneens vrijwillig lid blijven van het wettelijkeziekenfonds of zich uitschrijven en een privéverzekering zoeken. Waar oorspronkelijk(in de jaren 1880) alleen de handarbeiders (in de industrie) verplicht gedektwaren, vielen tegen het einde van de jaren zeventig nagenoeg alle categorieën vanloontrekkenden onder de verplichte dekking. De verzekering voor blijvende zorgdaarentegen begon als een nagenoeg universeel stelsel dat zelfs de toetreding eistevan diegenen die vrijwillig een privédekking voor gezondheidszorg haddengenomen. Dit stelsel, maar ook de ziekenfondsen verstrekken prestaties in naturaaan hulpbehoevende familieleden zonder inkomen of met een inkomen dat onderhet plafond ligt. Ze zijn vrijgesteld van het betalen van bijdragen aangezien hun uitkeringsgerechtigdheidsteunt op de dekking van de verzekerde hoofdpersoon. Ookhet pensioenstelsel biedt “afgeleide” uitkeringen voor de nabestaanden van eenoverleden werknemer/gepensioneerde.Wat de uitkeringsstructuur betreft, hebben geldelijke uitkeringen duidelijk devoorkeur (nagenoeg twee derde van de uitgaven van de socialeverzekeringsstelselsin 1980) en in alle stelsels worden deze gelinkt aan de vroegere inkomens. Hetgelijkwaardigheidsbeginsel (individuele gelijkheid) wordt in het pensioenstelseluitermate strikt toegepast omdat de duur van de gedekte tewerkstelling eveneensmeetelt. Nog vooraleer vanaf 1992 een reeks pensioenhervormingen werddoorgevoerd, werden evenwel verschillende bepalingen geïntegreerd, die – met debedoeling om te komen tot een sociaal geschikt pensioen – bijkomende rechtencreëerden voor periodes zonder of met een zeer laag inkomen. Het niveau vaninkomensafhankelijke uitkeringen moet het behoud van de sociale status garan-341