Nummer 3/2011 (.pdf) - FOD Sociale Zekerheid

EEN NIEUWE RICHTING VOOR EENVERZORGINGSSTAAT: NEDERLANDDOORANTON HEMERIJCKDecaan en Hoogleraar Institutionele Beleidsanalyse, Faculteit der Sociale Wetenschappen,Vrije Universiteit Amsterdam1. INLEIDINGDat de sociale hervormingen in Nederland sinds de jaren tachtig zo onvoorstelbaarintensief en veelomvattend van aard zijn, is in strijd met het algemeen gangbarebeeld van “bevroren welzijnszorglandschap” dat de academische literatuur schetstvan de continentale verzorgingsstaat in het bijzonder. De Nederlandse ervaring metonderhandelde, incrementale maar wel fundamentele sociale hervormingen staaftduidelijk de algemene stelling dat de continentale stelsels van sociale voorzorg dynamischeen evoluerende eenheden zijn. Aangezien het continentale stelsel van deverzorgingsstaat, historisch gezien, werd georganiseerd op basis van het axiale principevan tewerkstelling (man als kostwinner), wordt dit vaak beschouwd als eenzwak punt, vooral als het gaat over de financiering van de verzorgingsstaat doormiddel van sociale bijdragen. In tijden van macro-economische soberheid brengt hetoptrekken van de bedrijfsvoorheffing beperkingen met zich mee en dat, in eenperiode waarin bedrijven bijzonder gevoelig zijn voor stijgingen van de bruto loonkosten.In dat geval wordt het noodzakelijk om ofwel aan werk gelinkte uitkeringente verlagen net op een ogenblik dat mensen er meer afhankelijk van zijn, ofwel degroei van de werkgelegenheid in de hand te werken door meer ondernemendesociale en economische beleidshervormingen. Esping-Andersen (1996) drukte ditcontinentale dilemma het treffendst uit door het een syndroom van “welzijn zonderwerk” te noemen. De strategie die erin bestaat om met vervroegde uittreding enfocusing op de hoogst gekwalificieerden het internationale concurrentievermogeneen duwtje in de rug te geven, mag dan al een hoger productievermogen hebbenbewerkstelligd, onrechtstreeks deed ze de loonbelasting aanzienlijk stijgen, aangezienminder werknemers zelfs nog meer mensen buiten de actieve arbeidsmarktmoesten steunen. Door de productiviteit van de werknemer te optimaliseren ontstondin heel wat landen op het Europese continent een “inactiviteitsval”, aangezienhet hogere productievermogen een vicieuze cirkel teweegbracht: door de stijgendeloonkosten moesten minder productieve werknemers de arbeidsmarkt verlaten,457