Nummer 3/2011 (.pdf) - FOD Sociale Zekerheid

DE HERVORMING VAN DE BELGISCHE VERZORGINGSSTAAT: EEN KRONIEKjaren zestig – vaak beschouwd als een gouden tijd voor de sociale dialoog – lag deklemtoon op de verdeling van de economische groei. In de jaren tachtig en vooralin de jaren negentig kreeg het concurrentievermogen de bovenhand, ten koste vande sociale dialoog, waarbij de ontwikkelingen buiten de grenzen en de restrictiesvan de Europese Economische en Monetaire Unie een grote rol speelden. De werkgelegenheid,meer nog dan de verdeling van de winst uit productie, was de hoofdbekommernis(Vandeputte, 1998). Tijdens de jaren met een beperkte economischegroei was de sociale dialoog ongetwijfeld ook lastiger dan in periodes van economischherstel.Het typische kenmerk van het Belgische model is het feit dat de regering altijd op deene of de andere manier bij de dialoog betrokken was. De kleinschaligheid van deBelgische economie is daar niet vreemd aan. De regering creëert vaak financiëlemarges die de sociale dialoog kunnen vereenvoudigen. Bovendien kunnen de socialepartners makkelijk met de regering praten wanneer onderhandelingen over eenbepaald onderwerp niet in gunstige zin evolueren. Soms richten ze zich tot de regeringom problemen samen aan te kaarten.Het belang van de regering is echter duidelijk toegenomen, zeker in crisismomenten.Aan de andere kant hebben de regeringen voor belangrijke aangelegenhedenzelf ook het advies van de sociale partners nodig. Dialoog met de sociale partners iseveneens belangrijk als men tot een sociale consensus moet komen. Zelfs toen deRegering-Martens V afstapte van de geïnstitutionaliseerde sociale dialoog, probeerdeze desondanks alles (sommige van) de sociale partners bij het gevoerde beleid tebetrekken. De Regeringen-Dehaene I en II probeerden de sociale dialoog in het beleidte integreren om tot een sociale consensus te komen. Dat was ook het geval voor deRegeringen-Verhofstadt I en II, bijvoorbeeld door toedoen van rondetafelgesprekken.Hoewel de sociale partners vaak het initiatief namen in het sociaaleconomischebeleid, werd in de loop van de tijd de pioniersrol van de regering bevestigd. Deregering neemt steeds vaker het initiatief en probeert de noodzakelijke financiëlemarges te creëren om de sociale dialoog te “smeren”. Soms kan een project doormiddel van bilaterale contacten worden voorbereid. Wanneer de sociale dialoog eenprobleem is en blijkt dat een consensus niet mogelijk is, neemt de regering doorgaansde uiteindelijke beslissing. De regering had ook altijd de bovenhand in desociale dialoog.Als de regering de sociale dialoog echter te veel domineert, wordt het draagvlakvoor haar maatregelen ondermijnd. De voorbije decennia kondigde de regering tijdensof zelfs nog vóór de aanvang van de sociale dialoog aan dat sommige maatregelenzouden worden doorgevoerd, ongeacht of de onderhandelaars en/of hun achterbanze goedkeurden, en dat legde vanaf het begin de sociale dialoog aan banden.Net als in andere Europese landen was de decentralisering van de sociale dialoog inBelgië sterk voelbaar. De sociale partners verkiezen in toenemende dat beslissingen449