Nummer 3/2011 (.pdf) - FOD Sociale Zekerheid

DE HERVORMING VAN DE BELGISCHE VERZORGINGSSTAAT: EEN KRONIEKsociale statuut van zelfstandigen, de toegankelijkheid van de gezondheidszorg, enz.Voor elk van deze punten werden doorslaggevende verbeteringen doorgevoerd.Door de Wet Aanvullende Pensioenen werd het wettelijke en regelgevende landschapvan de aanvullende pensioenen tweede pijler bovendien grondig hertekend.6. ALGEMENE BEOORDELINGDe fundamentele kenmerken van het huidige Belgische socialebeschermingsstelselzijn vandaag nog in overwegende mate dezelfde als in 1980: het systeem bestaat nogsteeds uit verplichte socialezekerheidsstelsels voor werknemers en voor zelfstandigen,die nagenoeg de hele bevolking verzekeren tegen inkomensverlies door devoornaamste risico’s van het leven of door ziekte. Over het algemeen worden dezestelsels nog steeds overwegend gefinancierd met socialezekerheidsbijdragen.Deze socialezekerheidsstelsels verstrekken uitkeringen die in verhouding staan tothet gederfde inkomen, maar toch beperkt zijn tot een plafond (maximum) en eendrempel (minimum). De uitkeringen zijn doorgaans gemodaliseerd naar gezinssamenstelling.Bovendien wordt aan de verzekerde populatie forfaitaire kinderbijslagbetaald, gemodaliseerd naar aantal en leeftijd van de kinderen, en behoeftecategorie.De socialezekerheidsstelsels worden aangevuld met een vangnet voor die ledenvan de bevolking die onvoldoende of helemaal niet verzekerd zijn en die, na eenmiddelentoets, geen minimuminkomen blijken te hebben.Toch zijn er een aantal belangrijke tendensen waarneembaar, die we hieronder éénvoor één beschrijven.6.1. EROSIE VAN HET SOCIALEVERZEKERINGSPRINCIPEIn de sociale zekerheid werd door de herstelplannen van de jaren tachtig hetsolidariteitsbeginsel kracht bijgezet, ten koste van het Bismarckiaanse evenredigheidsenverzekeringsbeginsel. Dit was het resultaat van drie verschillende processen.6.1.1. Erosie van de uitkeringenDoordat de uitkeringen van het algemene welvaartsniveau werden losgekoppeld,erodeerden de uitkeringen in de loop van de volgende jaren, ook al werden de minimaregelmatig selectief verhoogd. Door de selectieve verhoging van de minimalesocialezekerheidsuitkeringen werd de kloof tussen de minimum- en maximumuitkeringenin de loop van de tijd bovendien aanzienlijk kleiner. Het verschil tussen deminimum- en maximumuitkeringen bedraagt nu nog nauwelijks 12%, een fractie vande inkomensmarges.Uit een studie (Van Mechelen et al., 2007) blijkt dat de minimumuitkeringen voorwerknemers in de periode 1970-1985 en de bedragen van het maatschappelijk welzijnsneller waren gestegen dan het gemiddelde loon (figuur 1). Vanaf het midden441