Livro de Resumos - Dinossauros do Maranhão
Livro de Resumos - Dinossauros do Maranhão
Livro de Resumos - Dinossauros do Maranhão
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Paleontologia 78<br />
Palinoflora paleógena da Formação Itaquaquecetuba,<br />
Bacia <strong>de</strong> São Paulo, Brasil<br />
Danieli Bento-<strong>do</strong>s-Santos 1 , Maria Judite Garcia 2 & Antonio Roberto Saad 1,2<br />
A Formação Itaquaquecetuba, Bacia <strong>de</strong> São Paulo, apresenta litologias constituídas por<br />
espessos pacotes <strong>de</strong> arenitos com lenhos fósseis, e conglomera<strong>do</strong>s e lentes argilosas<br />
orgânicas, ricas em megafósseis <strong>de</strong> folhas e palinomorfos. A microflora aqui abordada<br />
provém <strong>de</strong> uma exposição com 48 metros <strong>de</strong> espessura e 200 metros <strong>de</strong> largura, aflorante<br />
na Minera<strong>do</strong>ra Itaquareia 1, que propiciou a coleta <strong>de</strong> 44 amostras férteis. Foram<br />
i<strong>de</strong>ntifica<strong>do</strong>s 282 tipos <strong>de</strong> palinomorfos relaciona<strong>do</strong>s a angiospermas, gimnospermas,<br />
briófitas, pteridófitas, algas e fungos, sugerin<strong>do</strong> uma <strong>de</strong>posição ocorrida entre o final <strong>do</strong><br />
Eoceno e o início <strong>do</strong> Oligoceno. A paleovegetação neoeocêna é muito diversificada, com<br />
árvores e arbustos <strong>de</strong> angiospermas que caracterizam uma floresta úmida e que inclui<br />
Quadraplanus sp., Acaciapollenites sp., Polya<strong>do</strong>pollenites vancampoi, Bombacacidites<br />
clarus, Bombacacidites spp., Jandufouria seamrogiformis, Ilexpollenites spp.,<br />
Heterocolpites sp. H. incomptus, Perisyncolporites pokornyi, Catinipollis geiseltalensis,<br />
Echiperiporites estelae, Margocolporites vanwijhei, Margocolporites tenuireticulatus,<br />
Margocolporites sp., Myrtaceidites verrucosus, Myrtaceidites spp., Proteacidites <strong>de</strong>haani,<br />
Proteacidites sp. P. rectomarginatus, Proteacidites spp., Psilatricolporites maculosus,<br />
Psilatricolporites operculatus, Salixpollenites sp., Syncolporites lisamae e Syncolporites<br />
poricostatus. As gimnospermas são representadas por Dacrydiumites florinii (presente na<br />
América <strong>do</strong> Sul até o final <strong>do</strong> Oligoceno), Po<strong>do</strong>carpidites marwickii e Po<strong>do</strong>carpidites spp.. A<br />
presença <strong>de</strong> lianas é <strong>do</strong>cumentada pelos grãos <strong>de</strong> pólen Perfotricolpites digitatus<br />
(características <strong>de</strong> borda da floresta) e Tubulifloridites viteauensis e os abundantes<br />
fungos, incluin<strong>do</strong> microthyriaceas, que atualmente vivem associadas a troncos, confirmam<br />
o caráter úmi<strong>do</strong> <strong>do</strong> clima e a presença das florestas. Para este momento terminal <strong>do</strong><br />
Eoceno as poáceas eram pouco expressivas e as ervas terrestres produziam os grãos <strong>de</strong><br />
pólen Psilaperiporites minimus, Scabraperiporites nativensis e Tricolpites reticulatus. Entre<br />
outros ainda estão presentes as plantas produtoras <strong>de</strong> Favitricolporites baculoferus,<br />
Magnaperiporites spinosus, Malvacipollis spinulosa, Psilatricolporites triangularis,<br />
Psilastephanocolpites fissilis, Psilatricolporites costatus, Retitricolporites chubutensis,<br />
Striatopollis catatumbus. Os elementos aquáticos incluem plantas flutuantes livres como<br />
Azolla, Salvinia, Myriophyllumpollenites, Corsinipollenites undulatus, Corsinipollenites sp. C.<br />
oculus-noctis, e algas como Ovoidites parvus, Ovoidites rugulatus e Botryococcus. As<br />
briófitas estão representadas por Reboulisporites fuegiensis e as pteridófitas por<br />
Appendicisporites sp. e Cicatricosisporites <strong>do</strong>rogensis que são plantas terrestres <strong>de</strong> caule<br />
pouco <strong>de</strong>senvolvi<strong>do</strong>, Laevigatosporites ovatus, Verrucatosporites usmensis, e samambaias<br />
como Cyathidites paleospora, Deltoi<strong>do</strong>spora adriennis, Deltoi<strong>do</strong>spora spp.,<br />
Polypodiaceiosporites gracillimus e Polypodiaceiosporites potoniei, entre outras.<br />
Superiormente observam-se mudanças na vegetação, com redução na biodiversida<strong>de</strong> e a<br />
primeira expansão quantitativa <strong>de</strong> Dacrydiumites florinii, e a partir <strong>do</strong> início <strong>do</strong> Oligoceno,<br />
as coníferas irão <strong>do</strong>minar a paisagem. As florestas tornam-se mais típicas <strong>de</strong> climas frios e<br />
provavelmente com perío<strong>do</strong>s <strong>de</strong> menor umida<strong>de</strong>, com Po<strong>do</strong>carpidites sp. associa<strong>do</strong> a<br />
Dacrydiumites florinii. Entre os representantes das angiospermas <strong>de</strong>stacam-se<br />
Myrtaceidites spp., Bombacacidites spp., Beaupreaidites diversiformis, Ulmoi<strong>de</strong>ipites<br />
1 Laboratório <strong>de</strong> Palinologia e Paleobotânica, Universida<strong>de</strong> Guarulhos (UnG), Rua Solda<strong>do</strong> Clau<strong>do</strong>vino Madalena<br />
<strong>do</strong>s Santos, 60 - Vila Almeida - 07020-071, Guarulhos, SP, Brasil.<br />
2 Departamento <strong>de</strong> Geologia Aplicada, Instituto <strong>de</strong> Geociências e Ciências Exatas, Universida<strong>de</strong> Estadual<br />
Paulista Júlio <strong>de</strong> Mesquita Filho (UNESP), Avenida 24A, 1515 - Bela Vista - 13506-900, Rio Claro, SP, Brasil.<br />
E-mails: danieli_bs@yahoo.com.br, mgarcia@ung.br, asaad@prof.ung.br<br />
Paleobotânica