8. Ulusal Pazarlama Kongresi Kongre Bildiri Kitabı - İktisadi ve İdari ...

1.1. Tüketici Haklarının Doğuşu Ve Evrensel TüketiciHaklarıGeçmişte başarılı uygarlıkların müşteri haklarına duyarlıoldukları görülmektedir (Hekimci, 2002). Günümüzde de A.B.D.,Avrupa, Japonya gibi ülkelerin gelişmelerinde tüketici haklarınaduyarlı olmalarının etkisi vardır. Nitekim, tüketici hareketleri ilkolarak 1900’lü yılların başlarında A.B.D.’de başlamış, 2. DünyaSavaşı sonrasında da Avrupa’da yayılmıştır (Antonides & Van Raaij,1998).Türkler’de de Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinde AhilikÖrgütleri’nin müşteri odaklı çalıştıkları görülmektedir. Müşterimemnuniyetinin önemi “Müşteri Velinimettir” sözü ilevurgulanmaktadır. Ahilik Örgütü’nde esnaflar “bol, kaliteli, ucuzüretim ve tüketicilerin korunmasını” ilke edinmişlerdir (Özdemir,1999).Ancak modern tüketicilik hareketi ilk olarak 1963’te A.B.D.Başkanı John F. Kennedy’nin 4 maddeden oluşan tüketicininkorunması ile ilgili tüketici haklarını kongreye sunması ile başlamıştır.Bu haklar (Consumer Advisory Council, 1963: 5-8):• Güvenlik Hakkı,• Bilgi Edinme Hakkı,• Seçme Hakkı,• Tazmin Edilme Hakkı’dır.Daha sonra bu dört hakka “Temiz ve Sağlıklı Bir ÇevredeYaşama Hakkı” ile “Fakir ve Diğer Azınlıkların ÇıkarlarınınKorunması Hakkı” da eklenmiştir (Engel, Blackwell & Miniard,1990). Günümüzde evrensel olarak kabul görmüş 9 adet tüketicihakkından söz edilmektedir (Tüketici Hakları Derneği El Kitabı,1998):a. Temel Gereksinimlerin Karşılanması Hakkı- Bu konu geneldedevleti ilgilendirmektedir. Tüketicinin konut, sağlık, eğitim gibitemel ihtiyaçlarının karşılanmasında devlet, çeşitli politikalargeliştirmeli, tüketicilerin bu hizmetlere ulaşımını kolaylaştırmalıve hızlandırmalıdır (Kurtuldu, 2002).310