Rys. 4.9 Za<strong>warto</strong>ść ołowiu i rtęci w tkance mięśniowej śledzi bałtyckich (wg Backlunda i in. 1991, wg Furmana i in. 1995) 102
waniu mięśni u ptaków migrujących, objawia się utratą energii koniecznej do wędrówki, co nierzadko kończy się niemożliwością dotarcia na miejsce docelowe i ostatecznie śmiercią. Wiele związków chlorowcopochodnych, np. dioksyny, PCB oraz przypuszczalnie i DDT, posiada właściwości obniżające odporność immunologiczną organizmu. Efektem ich działania był wyraźny spadek odporności ptaków na choroby bakteryjne i wirusowe, których przebieg był zwykle łagodny. Obniżenie lub zanik odporności jest, jak się wydaje, jedną z przyczyn spadku liczebności bałtyckich fok. Objawiające się u kręgowców (ryb, ptaków i ssaków) zmiany chorobowe w postaci deformacji układu kostnego, zwyrodnień skóry, narządów wewnętrznych, zaburzeń funkcjonowania systemu odpornościowego i rozmnażania, zakłóceń pracy szeregu układów: pokarmowego, oddechowego, mięśniowego, nerwowego, nie mają charakteru lokalnego lecz obserwowane są w różnych rejonach Bałtyku. Mało ruchliwe, denne zwierzęta bezkręgowe mogą kumulować substancje toksyczne w bardzo dużych ilościach. Jak dotąd, wydaje się jednak, że zwierzęta bezkręgowe oraz rośliny są znacznie mniej wrażliwe na działanie substancji toksycznych niż kręgowce. Biologiczne skutki działania związków toksycznych są obserwowane na różnych poziomach: komórek, organów, osobników, populacji, zespołów i ekosystemów. Zaburzenia biochemicznych i fizjologicznych procesów objawiają się w patologicznych zmianach budowy poszczególnych części ciała i funkcji życiowych. W krańcowych sytuacjach prowadzi to do znacznego zmniejszenia liczebności populacji, a nawet wyginięcia niektórych szczególnie wrażliwych gatunków. Ostatecznie może to objawić się nie tylko obniżeniem bioróżnorodności akwenu, ale narusza także bazę pokarmową gatunków znajdujących się na wyższych poziomach troficznych. 4.2.9 Zanieczyszczenia ropopochodne i katastrofy olejowe Wody Bałtyku wykazują podwyższony poziom zanieczyszczeń substancjami ropopochodnymi. Średni poziom stężeń zanieczyszczeń ropopochodnych w wodach otwartego Bałtyku od wielu lat nie zmienia się i utrzymuje w zakresie od 0, 2 do 2,5g dm −3 .W strefie brzegowej i zatokach odnotowano stężenia do 20,9 µg dm −3 . Na podstawie różnego rodzaju szacunków okazało się, że ze wszystkich źródeł do Bałtyku dostaje się od 21 do 66 tys. ton substancji ropopochodnych w ciągu roku. W przeliczeniu na jednostkę objętości wody jest to dopływ dwa razy większy, niż do Morza Północnego i trzy razy większy niż do Północnego Atlantyku. Największym źródłem zanieczyszczeń są rzeki. Wynika to przede wszystkim z dużej liczby mieszkańców żyjących w zlewisku Morza <strong>Bałtyckie</strong>go. Istotnym, a często w ogóle nie branym pod uwagę źródłem zanieczyszczeń, jest dopływ z atmosfery. Ścieki miejskie i katastrofy statków stanowią następne istotne źródła. Charakterystyczne dla katastrof statków jest bardzo duża zmienność wprowadzanej do morza masy ropy w czasie. Obok lat, w których zdarzały się tylko małe katastrofy lub awarie, zdarzają się lata bardzo złe jak na przykład rok 1981. Ze względu na masowy transport substancji olejowych drogą morską i duże objętości oleju napędowego na każdym statku, prawie każda katastrofa morska jest przyczyną zanieczyszczenia środowiska setkami lub tysiącami ton ropy. Taka ilość zanieczyszczeń 103
Change language