Morze Bałtyckie - o tym warto wiedzieć

teria ta jest pokarmem dla bakterii, które wraz z najdrobniejszymi sinicami stanowią
pokarm dla pierwotniaków: orzęsków, heterotroficznych wiciowców i bruzdnic. Pierwotniaki
zjadane są przez zooplankton i na tym poziomie pętla mikrobiologiczna włącza się
w łańcuch spasania.
W przybrzeżnych akwenach dodatkowe źródło produkcji pierwotnej stanowi fitobentos,
na który składają się osiadłe mikro– i makroglony oraz rośliny kwiatowe. Ich
produktywność nie jest tak wydajna jak jednokomórkowego fitoplanktonu, ale często stanowią
one dużą biomasę. Są one pokarmem głównie dla zwierząt bentosowych. Martwe
ich szczątki wraz z materią organiczną opadłą z toni wodnej, stanowią początek łańcucha
detrytusowego – od martwej materii organicznej, poprzez saprofagiczne mikroorganizmy
i detrytusożerne organizmy wielokomórkowe do zjadających je drapieżników. Łańcuchy
pokarmowe nie są izolowanymi szeregami kolejnych konsumentów, ale łączą się. Układ
takich powiązań tworzy sieć troficzną. W biocenozie – organizmy, do których pokarm
trafia poprzez tę samą liczbę ogniw, liczonych od autotrofów, należą do tego samego
poziomu troficznego. Wynika to z przyjętej zasady, że podstawą klasyfikacji troficznej
jest funkcja, a nie przynależność gatunkowa. Zatem zgodnie z tą zasadą w środowisku
bałtyckim podstawowy poziom troficzny stanowią rośliny zielone, głównie fitoplankton,
a kolejne, w mniejszym lub większym stopniu przenikające się, poziomy troficzne tworzą
konsumenci należący, w zależności od swoistego sposobu odżywiania, do roślinożerców,
drapieżników lub detrytusożerców.
Morze Bałtyckie jest płytkim, półzamkniętym, słonawym zbiornikiem o ograniczonej
wymianie wody z sąsiadującym z nim Morzem Północnym. Można wydzielić w nim trzy
wielkie jednostki strukturalne, które, pomimo że stanowią różne środowiska życia, są
ze sobą ściśle powiązane:
– strefa toni wodnej otwartego morza,
– strefa przybrzeżna,
– strefa głębokiego, miękkiego dna.
W Morzu Bałtyckim, jak w każdym zbiorniku wodnym, nie ma ostrych granic pomiędzy
poszczególnymi strefami i obszarami. Z drugiej jednak strony istnieje duże zróżnicowanie
siedlisk. Dotyczy to szczególnie mieszkańców dna i rejonów o urozmaiconej
linii brzegowej z intensywnym dopływem rzecznym. Mimo że w Bałtyku nie ma imponującej
liczby gatunków roślin i zwierząt, stanowi on interesujący, różnorodny ekosystem,
gdzie ścierają się oceaniczne i kontynentalne wpływy.
3.1.1 Strefa toni wodnej otwartego morza
Wielkie przestrzenie wód morskich cechuje stosunkowo duża jednorodność warunków
fizyczno-chemicznych. Organizmy zasiedlające pelagial to albo biernie poddający się
ruchom wody – plankton, albo aktywnie przemieszczający się w toni wodnej – nekton.
Wody dobrze naświetlone (górną warstwę epipelagialu do około 20 m głębokości) zasiedla
fitoplankton, decydujący o wielkości produkcji pierwotnej Bałtyku. Zooplankton
w zależności od wrażliwości na oświetlenie oraz preferencji pokarmowych (roślinożercy
trzymają się bliżej powierzchni morza) zasiedla toń wodną do głębokości, na której
spełniane są jego wymagania tlenowe. W całej toni wodnej unosi się bakterioplankton,
od bakterii tlenowych do żyjących najgłębiej bakterii beztlenowych. Zasadniczą grupę
44