Morze Bałtyckie - o tym warto wiedzieć

nie dla zdrowia ludzi. Powodują choroby układu pokarmowego i nerwowego, bóle głowy,
stany zapalne oczu i także alergie. Są niebezpieczne nie tylko podczas kąpieli, ale mogą
oddziaływać również w rejonie plaży, gdyż są unoszone wraz z aerozolami.
Postępująca eutrofizacja powoduje zmiany w składzie gatunkowym zespołów organizmów
zamieszkujących zbiornik. Powszechnym zjawiskiem jest zastępowanie gatunków
wrażliwych na niekorzystne zmiany środowiska przez gatunki odporne na te zmiany.
Można to wyraźnie zaobserwować właśnie wśród fitoplanktonu, gdzie toksyczne glony,
do tej pory pojawiające się w niewielkich ilościach, ostatnio coraz częściej osiągają
masowy rozwój. Również wśród fitobentosu glony nitkowate zastąpiły glony o plesze
liściokształtnej. Wiele drobnych zwierząt i ryb wraz ze zniknięciem podwodnych łąk
straciło swoje miejsca bytowania i rozrodu. Ograniczenie zasięgu występowania wielu
gatunków roślin i zwierząt obniżyło także stopień bioróżnorodności poszczególnych rejonów
Bałtyku. Nie jest to jednak równoznaczne z obniżeniem biomasy organizmów,
ponieważ często mało zróżnicowane zespoły produkują dużą biomasę.
Szacuje się, że w XX wieku produkcja pierwotna w Bałtyku wzrosła o około 30–70 %,
produkcja zooplanktonu o około 25 %, produkcja zoobentosu (na obszarach dna powyżej
holokliny) podwoiła się, a wydajność połowowa ryb zwiększyła się 10-krotnie. Należy
jednak stwierdzić, że o zwiększonej wydajności połowowej zdecydowały nie tylko pozytywne
skutki eutrofizacji, lecz także doskonalsze techniki połowowe i drastyczny spadek
liczebności fok. Niestety eutrofizacja wywołuje również negatywne skutki dla ryb. Szczególnie
niekorzystnie przedstawia się sytuacja w przypadku dorsza, ryby cennej z gospodarczego
punktu widzenia. Pelagiczna ikra tego gatunku potrzebuje do swego rozwoju
dobrze natlenionej wody o zasoleniu powyżej 11 PSU. Niestety, jest już coraz mniej
obszarów spełniających te warunki, ponieważ cięższa, słona woda ma bardzo niską koncentrację
tlenu lub jest go wręcz pozbawiona. Również zagrożona brakiem tlenu jest ikra
płastug składana w głębszych partiach dna. Nitkowate glony także nie sprzyjają usytuowanym
na płyciznach tarliskom śledzi. Z kolei obniżenie biomasy makrozoobentosu
w rejonach dna poniżej holokliny uszczupliło znacznie bazę pokarmową ryb bentosożernych.
Ostatecznie, mimo zwiększonej produktywności populacji ryb, skutki eutrofizacji
Bałtyku należy uznać za zjawisko negatywne. Szczególny niepokój budzi stale zwiększający
się obszar dna pozbawiony tlenu i powiększające się tereny, gdzie stale obecny jest
siarkowodór.
4.2 Trwałe substancje toksyczne
4.2.1 Występowanie trwałych substancji toksycznych w środowisku
morskim
Spośród wielu substancji chemicznych, które przedostają się do środowiska morskiego,
niektóre cechują się wysoką toksycznością i trwałością, a co za tym idzie, posiadają
zdolność gromadzenia się w różnych składnikach środowiska. Wykazy tych substancji
zazwyczaj obejmują:
– metale śladowe,
– węglowodory chlorowane,
– wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne,
93